Phương pháp tự học môn Địa Lý tự nhiên Việt Nam

 1. Thực trạng và nguyên nhân

a. Thực trạng việc tự học môn địa lý tự nhiên Viêt Nam:

Hiện nay các bạn tự học môn địa lý tự nhiên Việt Nam như thế nào?

Các bạn hãy xem thử vài kết quả khảo sát.

Kết quả khảo sát:   

Điểm	Số lượng	Tỉ lệ (%)
4 5 6 7 8 9 Không cho biết điểm	1 5 7 18 15 1 3	2 10 14 36 30 2 6
Tổng	50	100

Qua kết quả khảo sát 50 bạn sinh viên khóa 30 ta thấy kết quả học tập khá chênh lệch. Các bạn đạt điểm khá giỏi tương đối cao. Tuy nhiên các bạn lại cho biết sau khi thi lượng kiến thức còn lại đối với các bạn chưa tương xứng với tỷ lệ điểm trên. Hầu như các bạn quên kiến thức rất nhanh, đến học phần 2 này thì “ coi lại những bài của học phần 1 cứ như mới”- đó là một điều đáng lo ngại, nếu cứ tiếp diễn ta sẽ không thể có đủ kiến thức để dạy tốt trong tương lai cũng như việc tự giải thích các hiện tượng tự nhiên xãy ra mà mình quan tâm.

Tại sao không thể nhớ lâu? Đó chủ yếu là do chưa hiểu sâu

Vậy tại sao chưa hiểu sâu? Do cách học, động cơ- ý thức học của mỗi người và do cách truyền đạt kiến thức của giảng viên ư?

b. Nguyên nhân:

Có 3 nguyên nhân cơ bản

Thứ nhất: Ý thức học tập. Một số bạn học tập chủ yếu với tinh thần thi trước nhất, sau đó mới hiểu thêm về kiến thức mình học, điều này đã phần nào hạn chế ý thức tự học của các bạn. Theo kết quả khảo sát có đến 65,4 % các bạn chỉ thỉnh thoảng mới học Địa Lí Tự Nhiên Việt Nam và các bạn chỉ học trước khi thi vài ngày; 22,8 % các bạn học thường xuyên, số còn lại thì không biết học lúc nào.

Chỉ có 22,8 % các bạn được khảo sát là học thường xuyên, như vậy ta thấy ý thức tự học của các bạn là chưa cao. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng kiến thức thu được.

Thứ hai: Cách tự  học

 Các bạn chưa phát huy hết hiệu quả cách học, hầu như các bạn chưa kết hợp được các cách học với nhau. Các bạn học thuộc khi thi có kết quả cao, nhưng sau đó kiến thức cũng ra đi rất nhanh. Các bạn tự học riêng lẻ bằng bản đồ, hiểu và nhớ, học nhóm lại có kết quả không cao lắm (đa số đạt điểm 5,6,7. Do các bạn chưa hiểu hết bản đồ nên chưa khai thác triệt để kiến thức trên bản đồ, còn các bạn học hiểu và nhớ nhưng chưa có cách hệ thống lại bài, nhiều kiến thức buộc phải nhớ chính xác thì không nhớ được nên làm bài lan man, thiếu trọng tâm. Kiến thức giữ được thì độ chính xác không cao lắm.

Thứ 3: Cách truyền đạt của giảng viên cũng ảnh hưởng khá lớn đến kết quả học tập, tiếp thu kiến thức của sinh viên. Kiến thức giảng viên cung cấp nhiều quá thì khiến cho sinh viên lười suy nghĩ do một phần thì tiếp thu không kịp, một phần do ngại đào sâu khai thác, không có thời gian tự khai thác, trao đổi, thảo luận với nhau trên lớp nên kiến thức không được khắc sâu.

Tuy nhiên trong học phần hai này giảng viên đã có sự thay đổi về phương pháp giảng dạy, điều này phù hợp với nguyện vọng của sinh viên, giúp cho sinh viên tự đào sâu kiến thức hơn và không sợ kiến thức bị hổng, sai vì đã có giảng viên chuẩn kiến thức lại.

Theo khảo sát cách truyền đạt này ( hướng dẫn cho sinh viên tự khai thác, sau đó chuẩn lại kiến thức) được 59,1 % ý kiến đồng tình, cao hơn rất nhiều so với cách truyền đạt cung cấp toàn bộ kiến thức (11,4% đồng ý) và sinh viên tự khai thác hoàn toàn, không có sự hướng dẫn, chỉ kiểm tra kết quả.

Cũng trong đợt khảo sát 75,8 % các bạn chưa hài lòng với cách học và kết quả đạt được của bản thân. 21,2 % hài lòng và 3 % chưa hài lòng lắm. Và khi được hỏi là nếu có một phương pháp tự học phù hợp các bạn có quyết tâm thực hiện không thì có đến 90,6 % đồng ý áp dụng.

Như vậy ta thấy các bạn luôn mong muốn tìm ra một cách học phù hợp, đem lại kết quả cao trong học tập.Giải pháp đó là gì?

2. Giải pháp:

a. Giải pháp của các bạn:

Trên 60% các bạn đồng ý rằng nếu học kết hợp bản đồ và hiểu nhớ cũng như học thuộc lòng nhưng chỗ cần thiết là cách học hiệu quả nhất.

“Vừa xem bản đồ, vừa sử dụng tài liệu, chỗ quan trọng cần nhớ nhất thì học thuộc lòng” , Đó là ý kiến của bạn được 9 điểm duy nhất trong kỳ thi vừa qua.

Và một số ý kiến khác của các bạn như:

                 Tự nghiên cứu, nghe thầy giảng.

                 Tự hiểu và đọc tài liệu, thảo luận nhóm các vấn đề liên quan

                 Kết hợp nhiều cách

                 Học thường xuyên và có hệ thống kiến thức

                 Có giáo trình của giảng viên, tự nghiên cứu giáo trình, thảo luận trước lớp, thầy chuẩn kiến thức.

                 Nghe thầy giảng, đọc kỹ và soạn lại, nghiên cứu tài liệu liên quan.

Như vậy ta thấy hầu hết các bạn đều chọn cách kết hợp nhiều phương pháp, nhấn mạnh phương pháp kết hợp học trên bản đồ và đọc hiểu tài liệu, hệ thống kiến thức. Chúng tôi rất đồng tình với phương pháp này và xin được bổ sung thêm một vài phương pháp đối với môn địa lí tự nhiên Việt Nam như sau

b. Giải pháp đề xuất:

Mức độ cuả việc tiếp thu, khắc sâu kiến thức  phụ thuộc vào động cơ học tập, ý thức học tập và phương pháp học tập của mỗi cá nhân.

* Về động cơ - ý thức học tập

Để học tốt môn Địa Lí Tự Nhiên Việt Nam bạn cần phải tự hỏi mình xem: Mình học môn này để làm gì? Học để biết? Để dạy? Hay học để hiểu tường tận những kiến thức, sự vật, hiện tượng của địa lý tự nhiên Việt Nam rồi áp dụng vào cuộc sống, ứng dụng để làm kinh tế, giải thích các hiện tượng, để nghiên cứu xây dựng đất nước sau này? Hay chỉ cần học để thi?

Nếu muốn thi hết học phần với kết quả cao bạn cần có phương pháp học tập khoa học, hợp lý.

Chương trình Địa lý 12 cải cách có rất nhiều kiến thức địa lý tự nhiên Việt Nam phần phân vùng, nếu chúng ta không hiểu thật sâu thì rất khó truyền đạt cho học sinh một cách ngắn gọn, súc tích, chính xác và khoa học. Lúc đó học sinh sẽ nhận xét về bạn như thế nào nhận xét của học sinh ảnh hưởng rất lớn tới chúng ta và cách dạy của chúng ta ảnh hưởng đến nhận xét của học sinh

 Không chỉ học để dạy mà chúng ta còn cần phải có kiến thức để khi một ai đó vô tình hỏi thì chúng ta có  thể trả lời tốt. Ví dụ như khi có người hỏi bạn ở Việt Nam có thể ngắm tuyết ở đâu? Nên đi đâu để có thể cảm nhận được cảm giác “ Lạnh cong xương sống, lạnh cóng xương sườn, lạnh nằm trên giường, lành lăn xuống đất, hai tay ôm chắc vẫn còn lạnh căm” của gió Bấc mùa đông thì bạn sẽ trả lời như thế nào? Liệu bạn có làm cho người ta thất vọng không?

Bạn đặt ra hàng loạt câu hỏi với nhiều tình huống khác nhau bạn sẽ thấy được tầm quan trọng của việc học, hiểu địa lí tự nhiên quê mình là như thế nào, để rồi tạo nên một động lực thúc đẩy bạn tìm tòi, học hỏi, tự giác trong học tập tốt hơn.

*Về  phương pháp:

Phương pháp học hợp lý, khoa học và cụ thể là một giải pháp tốt để bạn tiếp cận và hiểu sâu sắc bất cứ kiến thức nào. Tuỳ đặc điểm môn học và từng cá nhân mà có những phương pháp riêng.

Đối với môn điạ lí tự nhiên Việt Nam có một số phương pháp nếu áp dụng tích cực thì sẽ rất hiệu quả.

- Học kết hợp từ cả giáo trình, tài liệu có liên quan và bản đồ, lược đồ.

Bản đồ, lược đồ ( trong giáo trình địa lý tự nhiên Việt Nam của tác giả Vũ Tự Lập là các sơ đồ) là một bộ phận quan trọng của địa lí nói chung  và của địa lí tự nhiên Việt Nam nói riêng. Khai thác kiến thức từ bản đồ giúp bạn nhớ lâu, hiểu sâu hơn  chỉ học thuộc lòng và đọc trong sách.

Ví dụ đối với chương Địa chất trong học phần I bạn chỉ đọc giáo trình mà không hề nhìn lược đồ thì sẽ không nhớ rõ có những địa tào, địa khối nào và đi từ đâu đến đâu…song khi kết hợp kiến thức trong giáo trình với lược đồ, sơ đồ để xác định  thì sẽ hiệu quả hơn.

Từ giáo trình, tài liệu,  ta lập ra một dàn ý sau đó kết hợp khai thác kiến thức trên lược đồ, bản đồ để hoàn thiện dàn ý đó.

 Ví dụ khi khai thác kiến thức phần địa hình vùng Hoà Bình – Thanh Hoá, bạn xem sơ đồ trang 113  giáo trình địa lý tự nhiên Việt Nam tập 2( Vũ Tự Lập) theo sườn bài của mình: Địa hình có những đặc điểm chung nào? Có những dạng địa hình chình nào, có đặc điểm gì, phân bố ở đâu….? Các bạn chú ý phải chỉ rõ khu vực phân bố nếu không bạn sẽ không nhớ và kỹ năng chỉ bản đồ, đọc bản đồ không nhuần nhuyễn, sẽ khó khăn khi đi dạy sau này.

Bản đồ là nguồn cung cấp kiến thức rất lớn cho chúng ta và là phương tiện để học và dạy rất tốt. Nó sẽ giúp bạn phát huy thế mạnh của cách học hiểu, giảm tải lượng kiến thức phải nhớ. Tuy nhiên những số liệu chính xác bạn vẫn phải học thuộc.

- Đặt câu hỏi

Đặc điểm của đối tượng khai thác ( địa chất, địa hình, khí hậu, thuỷ văn…) như thế nào? Nó phân bố ở đâu? Tại sao lại phân bố ở đó? Với những đặc điểm như vậy thì có ảnh hưởng đến các thành phần tự nhiên khác và ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển kinh tế?...

Đó chỉ là một vài câu hỏi để khai thác theo sườn bài. Để hiểu sâu và nhớ lâu bạn phải liên tục đặt những câu hỏi cho phần bài học của mình, đặt câu hỏi với chính những kiến thức mình có để có thể giải quyết tường tận và hiểu sâu sắc.

Những câu hỏi “Tại sao?”, “Như thế nào?”, “ở đâu?”, “cái gì?”… luôn cần thiết. Ví dụ: Phù sa trong đê ở vùng đồng bằng Bắc bộ phân bố ở những khu vực nào? Tính chất của nó là gì? Tại sao lại có tính chất như vậy? Bạn không nên chỉ đọc suông “ Đồng Bằng Sông Hồng địa hình tương đồi bằng phải, thỉnh thoảng có những gò sót” mà phải tự hỏi thêm “Tại sao giữa vùng Đồng Bằng Bắc Bộ bằng phẳng lại có những gò sót?” Tại sao? Tại sao? Và tại sao?...

Bạn phải tự đặt câu hỏi và tự suy nghĩ  tìm câu trả lời, có động não suy nghĩ bạn mới có thể mổ xẻ, khoét sâu và khắc sâu vấn đề

Phương pháp đặt câu hỏi này sẽ phát huy tác dụng khi bạn kết hợp với phương pháp thảo luận nhóm.

- Thảo luận nhóm

Nó sẽ giúp các bạn cùng nhau giải tỏa thắc mắc và đưa ra những hướng giải quyết tốt trong mọi vấn đề. Các bạn có thể thảo luận trước khi học( tự soạn bài nhóm) hoặc thảo luận trên lớp. Đây là phương pháp tự học hiệu quả, bạn sẽ kiểm tra  độ chính xác các kiến thức và khối lượng kiến thức mình thu được. Hiện tại phương pháp này đang được áp dụng khá tốt trong môn Địa Lý Tự Nhiên  Việt Nam.

Ví dụ ở bài Vùng Đông Bắc : thầy giao bài cho các tổ về tự chuẩn bị, sau đó lên trình bày và cả lớp thảo luận. Hôm đó lớp đã tranh luận rất sôi nổi và hiểu ra nhiều vấn đề quan trọng.

Có sự chuẩn bị kỹ càng, nghiêm túc  thì kết quả thu được cũng khá tốt. Đặc biệt cuối mỗi phần trình bày thầy cón chuẩn lại kiến thức nên cũng hiểu rõ vấn đề hơn.

Tuy nhiên nếu cách này không được áp dụng với tinh thần nghiêm túc thì một số bạn sẽ hổng kiến thức nhiều hơn do không chịu trao đổi mà chỉ nghe các bạn khácnói, làm việc nhóm thì có bạn làm, có bạn không thèm quan tâm, kiến thức hổng trầm trọng hơn.

Học nhóm trước khi thi vô cùng cần thiết nhưng chúng tôi đặc biệt lưu ý: các bạn phải tự giác  và có trách nhiệm với việc học của mình thì mới có thể có kết quả cao.

- Hệ thống hoá, khái quát  hoá lại kiến thức

Giúp các bạn sắp xếp các kiến thức một cách khoa học, hợp lý, dễ nhớ. Sau mỗi bài hoặc mỗi chương bạn nên vẽ thành những sơ đồ để có thể nắm vững kiến thức. Trong khi vẽ sơ đồ bạn phải lược bỏ những từ không cần thiết, khi đó bạn sẽ nắm được những kiến thức trọng tâm. Hệ thống chương thổ nhưỡng:

Các  bạn có thể vạch  ra nhiều sơ đồ để so sánh giữa các vùng về các mặt từ đó làm nổi bật những đặc trưng cần nhớ và những khác biệt, tìm hiểu, thảo luận, giải thích ... bạn sẽ hiểu sâu.

Đây là cách học khá tốn thời gian nên bạn phải cân đối thời gian để thực hiện tốt. Hệ thống ngay trên lớp hoặc ngay trong quá trình học mới hiệu quả, để càng lâu thì vừa không có thời gian, vừa quên kiến thức, tới cận ngày  thi sẽ không có thời gian chuẩn bị. Bạn phải tự hệ thống vì kiến thức sẽ được khắc sâu trong quá trình bạn hệ thống, nếu học theo sơ đồ của bạn khác soạn hiệu quả sẽ không cao, giống như một người soạn giáo án, một người dạy không thể truyền đạt hết ý tưởng.

- Lập mô hình

Ngoài các sơ đồ bạn có thể tự làm các mô hình đơn giản, trực quan để học tốt và làm đồ dùng dạy học sau này luôn.

Ví dụ mô hình thổ nhưỡng hay sinh vật của Việt Nam phân theo độ cao, mô hình các đai địa chất... có thể dùng xốp và bìa cứng để làm, cách này tốn thời gian, các bạn có thể làm từng phần nhỏ sau đó ghép lại hoặc nhiều bạn cùng làm nếu có thể.

Với mô hình các đai địa chất  bạn có thể làm như sau:

Bước 1: photo lược đồ câm khổ tuỳ ý - bạn có thể tự vẽ nếu có thời gian, Sau đó dán lên bìa cứng

Bước 2: Phác hoạ các đai địa chất trên lược đồ

Bước 3: Lấy bìa cứng cắt các đai địa chất rời, dán keo hai mặt để có thể thào rời dễ dàng.

Học đến từng vùng bạn sẽ gắn từng đai địa chất vào lược câm đã chuẩn bị xem xét mối tương quan giữa các đai, các vùng và qua đó đánh giá  ảnh hưởng của nó tới các yếu tố khác.

Đây chỉ là một ví dụ, bạn có thể làm nhiều mô hình khác.

Trên đây là môt vài phương pháp có thể sử dụng cho việc tự học môn Địa lý tự nhiên Việt Nam và một số môn khác, tuy nhiên để thực hiện thành công bạn phải có 1 kế hoạch hợp lý.

 * Lập kế hoạch học tập:

Mỗi bạn có những điều kiện khác nhau, thời gian biểu khác nhau...nên không thể có một kế hoạch chung nhất. Bất kể điều kiện như thế nào bạn cũng phải lập cho mình 1 kế hoạch học tạp hợp lý.

Kế hoạch đó không chỉ riêng cho môn Địa lý tự nhiên Việt Nam nên không sợ cạnh tranh thời gian, kết hợp học với các môn khác bạn sẽ học tốt hơn môn này.

Nhiệm vụ chính của chúng ta khi có mặt ở trường Đại Học Sư phạm này là để học chứ không phải là đi làm thêm, nên cân đối thời gian làm và học, bạn  nên xác định xem làm quan trọng hay học quan trong hơn, dẫu biết rằng làm thêm giúp nhiều bạn duy trì việc học nhưng hãy cố gắng bạn nhé!

Phương pháp dù hay như thế nào nó cũng chỉ là lý thuyết nếu bạn không  quyết tâm thực hiện. Đây cũng chính là điều chúng tôi đã lưu ý với các bạn ngay lúc đầu.

3. Kết Luận

“Trên con đường thành công không có dấu chân của kẻ lười biếng!”

Không có thành công nào dễ đạt được cả. Tất cả những phương pháp nhỏ chúng tôi đề ra trên đây chỉ có thể thực hiện thành công khi các bạn quyết tâm.

Các phương pháp trên bước đầu chúng tôi chỉ nghiên cứu với môn Địa lý tự nhiên Việt Nam, nhưng các bạn có thể biến đổi phù hợp đối với các môn khác. Thiết nghĩ nó có thể giúp ích cho các bạn.

Thật sự kết quả học tập môn Địa lý tự nhiên Việt Nam của chúng tôi không phải cao và kiến thức tự nhiên cũng đang còn thấp, đề tài xuất phát từ nhu cầu của mình với quyết tâm muốn cải thiện kết quả học tập, kiến thức, để có thể dạy tốt  sau này.

Hy vọng các bạn sẽ cùng chúng tôi lựa chọn những phương pháp phù hợp với mình và tiếp tục suy nghĩ, thử nghiệm thêm nhiều phương pháp mới. Nếu các bạn có phương pháp nào học tốt hãy bật mí cho chúng tôi và các bạn khác để có thể áp dụng nếu phù hợp bạn nhé!

Đây cũng là những gì chúng tôi muốn gửi đến các bạn thông qua bài nghiên cứu khoa học nhỏ này. Hy vọng các bạn sẽ thành công hơn trên con đường đến với tri thức.

Chân thành cảm ơn Thầy Đoàn Ngọc Nam  và các thầy cô giáo trong khoa Địa Lý đã tạo điều kiên giúp đỡ chúng tôi hoàn thành bài nghiên cứu của mình. Cảm ơn các bạn sinh viên khoa Địa Lý đã nhiệt tình hợp tác.

Xem thêm tại đây... =>Tất cả bài đăng từ iDiaLy.com chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu có thắc mắc hay có tài liệu hay liên quan đến Địa Lý thì comment cho cả nhà cùng tham khảo nhé.... Sưu tầm bởi www.NguyenDucHanh.net