HLT.vn - iDiaLy.com - DiaLy.edu.vn

BÀI 29. CƠ CẤU, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CÔNG NGHIỆP, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP - Chân trời sáng tạo

BÀI 29. CƠ CẤU, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CÔNG NGHIỆP, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP - Chân trời sáng tạo

BÀI 29. CƠ CẤU, VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CÔNG NGHIỆP, 
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP

1.1. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm ngành nông nghiệp

a. Cơ cấu
- Cơ cấu ngành công nghiệp thể hiện ở tỉ trọng giá trị sản xuất của từng ngành (nhóm ngành) trong toàn bộ hệ thống các ngành công nghiệp.
- Có những cách khác nhau để phân loại cơ cấu ngành công nghiệp.
+ Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành hai nhóm chính là công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.
    

 Cơ cấu ngành công nghiệp theo tính chất tác động đến đối tượng lao động

+ Theo công dụng kinh tế của sản phẩm, ngành công nghiệp được chia thành công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất và công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng. 
+ Ở nước ta hiện nay, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành: công nghiệp khai khoáng; công nghiệp chế biến, chế tạo; công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đổt, nước nóng, hơi nước và điều hoà không khí.
b. Vai trò
- Công nghiệp có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế. Ở nhiều quốc gia, công nghiệp chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu GDP.
- Việc đẩy mạnh công nghiệp hoá ở mỗi quốc gia không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
- Sản phẩm công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất và nguồn nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác đồng thời là những mặt hàng xuất khẩu.
- Việc phát triển công nghiệp cũng tác động lớn đến xã hội như giải quyết việc làm cho người lao động; tăng thu nhập; cải thiện đời sống văn hoá, văn minh cho người dân.
- Công nghiệp còn góp phần củng cố an ninh quốc phòng cho đất nước.
c. Đặc điểm
- Sản xuất công nghiệp trải qua hai giai đoạn sau đây:
+ Giai đoạn 1: Tác động vào đối tượng lao động nguyên liệu.
+ Giai đoạn 2: Chế biến nguyên liệu tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng.
 
Sơ đồ sản xuất công nghiệp

- Ngành công nghiệp có các đặc điểm sau:
+ Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.
+ Các cuộc cách mạng công nghiệp với tác động của công nghệ số làm thay đổi mạnh mẽ cơ cấu ngành công nghiệp và hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp.
+ Sản xuất công nghiệp có sự tập trung hoá, chuyên môn hoá và hợp tác hoá.
+ Ngành công nghiệp ngày càng tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.
+ Trong phát triển công nghiệp hiện nay, sản xuất công nghiệp ngày càng chú trọng đến bảo vệ môi trường.

1.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành nông nghiệp

Sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng của các nhóm nhân tố:
- Vị trí địa lí: Nhóm nhân tố này thường ảnh hưởng đến sự lựa chọn và phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp như: vị trí tiếp giáp biển, các đầu mối giao thông, các mỏ khoáng sản, các đô thị, ...
- Điều kiện kinh tế - xã hội: Đây là nhóm nhân tố giữ vai trò quyết định. Trong đó, dân cứ và nguồn lao động vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ nên ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp; cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất; tiến bộ khoa học - công nghệ làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp; nguồn vốn và thị trường ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành; chính sách tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố, ... của ngành công nghiệp.
- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên: Nguồn tài nguyên ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp; nguồn nước và quỹ đất tác động đến sự phân bố ngành công nghiệp; ...

Bài tập minh họa 

Bài tập 1: Ngành công nghiệp có vai trò và đặc điểm gì? Cơ cấu ngành công nghiệp như thế nào? Sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng của các nhân tố nào?
Hướng dẫn giải:
- Ngành công nghiệp có đặc điểm và những vai trò riêng biệt đối với sự phát triển kinh tế, xã hội.
- Cơ cấu ngành công nghiệp có nhiều cách phân loại khác nhau (công nghiệp nặng, nhẹ; công nghiệp chế biến, khai thác,…).
- Các nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, kinh tế - xã hội, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.
Bài tập 2: Nhân tố nào ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp?
Hướng dẫn giải:
- Dân cư và nguồn lao động vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ nên ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.
- Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất.
- Tiến bộ khoa học - công nghệ làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp.
- Nguồn vốn và thị trường ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành.
- Chính sách tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố,... của ngành công nghiệp.
Bài tập 3: Vai trò chủ đạo của ngành công nghiệp được thể hiện ở vai trò nào?
Hướng dẫn giải:
Sản xuất công nghiệp là ngành sản xuất ra khối lượng vật chất rất lớn cho xã hội, có vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân: công nghiệp không những cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất, kĩ thuật cho tất cả các ngành kinh tế, mà còn tạo ra các sản phẩm tiêu dùng có giá trị, góp phần phát triển kinh tế và nâng cao trình độ văn minh của xã hội.

................................................
Tài liệu Địa Lý được idialy.com sưu tầm dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo.

iDiaLy.com - Tài liệu , videos địa lý miễn phí
- Kênh youtube.idialy.com
- Kênh tiktok.idialy.com
- Nhóm: nhom.idialy.com - group.idialy.com - iDiaLy.HLT.vn
- Trang: trang.idialy.com - fanpage.idialy.com - DiaLy.HLT.vn
- Webiste/app: idialy.com
Lop4.idialy.com - Lop4.HLT.vn
Lop6.idialy.com - Lop6.HLT.vn
Lop7.idialy.com - Lop7.HLT.vn
Lop8.idialy.com - Lop8.HLT.vn
Lop9.idialy.com - Lop9.HLT.vn
Lop10.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop11.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop12.idialy.com - Lop10.HLT.vn
giaoan.idialy.com - giaoan.HLT.vn
tracnghiem.idialy.com
bieudo.idialy.com
atlat.idialy.com
tinhtoan.idialy.com
sodotuduy.idialy.com
dethi.idialy.com
Tải app iDiaLy.com cài vào điện thoại của bạn để không hiện quảng cáo nhé
iDiaLy.com - Tài liệu Địa Lý miễn phí

Trả lời câu hỏi 1 mục I trang 109 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân em hãy trình bày cơ cấu ngành công nghiệp theo các cách phân loại khác nhau.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 1 (Cơ cấu) kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Cơ cấu ngành công nghiệp theo các cách phân loại khác nhau:

- Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động (2 nhóm chính): công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

- Theo công dụng kinh tế của sản phẩm: công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất và công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng.

Trả lời câu hỏi 2 mục I trang 109 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy cho biết vai trò của ngành công nghiệp trong đời sống và phát triển kinh tế.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 2 (Vai rò) và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Vai trò của ngành công nghiệp trong đời sống và phát triển kinh tế:

- Ở nhiều quốc gia, công nghiệp chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu GDP.

- Sản phẩm công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất, nguồn nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác, đồng thời là những mặt hàng xuất khẩu.

- Giải quyết việc làm cho người lao động; tăng thu nhập; cải thiện đời sống văn hóa, văn minh cho người dân.

- Góp phần củng cố an ninh quốc phòng cho đất nước.

Trả lời câu hỏi 3 mục I trang 110 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày đặc điểm ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3 (Đặc điểm) và hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm ngành công nghiệp:

- Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.

- Các cuộc cách mạng công nghiệp với tác động của công nghệ số làm thay đổi mạnh mẽ cơ cấu ngành công nghiệp và hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp.

- Sản xuất công nghiệp có sự tập trung hóa, chuyên môn hóa và hợp tác hóa.

- Ngày càng tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.

- Sản xuất công nghiệp ngày càng chú trọng đến bảo vệ môi trường.

Trả lời câu hỏi mục II trang 110 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích ảnh hưởng của các nhân tố tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục II (Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp) kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp:

- Vị trí địa lí: ảnh hưởng đến sự lựa chọn và phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp (vị trí giáp biển, các đầu mối giao thông, các mỏ khoáng sản, các đô thị,…).

- Điều kiện kinh tế - xã hội: vai trò quyết định.

+ Dân cư và nguồn lao động: vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất vừa là thị trường tiêu thụ => ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

+ Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất – kĩ thuật: nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất.

+ Tiến bộ khoa học – công nghệ: làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp.

+ Nguồn vốn và thị trường: ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành.

+ Chính sách: tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố,… của ngành công nghiệp.

- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:

+ Nguồn tài nguyên ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.

+ Nguồn nước và quỹ đất: tác động đến sự phân bố ngành công nghiệp.

Luyện tập

Giải bài luyện tập 1 trang 110 SGK Địa lí 10

Vẽ sơ đồ phân loại cơ cấu ngành công nghiệp theo tính chất tác động đến đối tượng lao động.

Phương pháp giải:

- Dựa vào kiến thức đã học về cơ cấu ngành công nghiệp.

- Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành 2 nhóm chính: công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

Lời giải chi tiết:

Giải bài luyện tập 2 trang 110 SGK Địa lí 10

Lấy ví dụ minh họa về một trong những đặc điểm của ngành công nghiệp.

Phương pháp giải:

Chọn 1 trong 5 đặc điểm của ngành công nghiệp đã học để lấy ví dụ.

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.

=> Công nghiệp khai thác dầu khí gồm các công đoạn phức tạp: khai thác, chế tách, lọc, vận chuyển (thường bằng các tàu dầu và đường ống), tiếp thị các sản phẩm dầu mỏ.

Vận dụng

Giải bài vận dụng trang 110 SGK Địa lí 10

Lựa chọn tìm hiểu một nhân tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp tại tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương nơi em đang sống.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết thực tế của bản thân kết hợp tìm kiếm thông tin trên Internet, sách báo,…

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp ở Hà Nội (Điều kiện kinh tế - xã hội):

Hà nội là một thành phố đông dân (trên 8,2 triệu người – 2020) => Thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp cần nhiều lao động như dệt – may, giày – da, công nghiệp thực phẩm,… Đồng thời, dân số đông cũng là thị trường tiêu thụ rộng lớn các sản phẩm này ở Hà Nội.


Bài 29. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp trang 96, 97 SBT Địa lí 10 - Chân trời sáng tạo


Câu 1 1

Theo công dụng kinh tế của sản phẩm, sản xuất công nghiệp được chia thành

A. công nghiệp chế biến nguyên liệu, công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất

B. công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng, công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất

C. công nghiệp hiện đại, tiểu thủ công nghiệp

D. công nghiệp khai thác, công nghiệp chế biến

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Theo công dụng kinh tế của sản phẩm, sản xuất công nghiệp được chia thành công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng, công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất

=> Đáp án lựa chọn là B

Câu 1 2

Sản xuất công nghiệp có đặc điểm nổi bật, khác với sản xuất nông nghiệp là

A. tập trung cao độ về nguồn lao động

B. phụ thuộc vào tự nhiên

C. sản xuất mang tính mùa vụ

D. ít tác động đến môi trường

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Sản xuất công nghiệp có đặc điểm nổi bật, khác với sản xuất nông nghiệp là tập trung cao độ về nguồn lao động

=> Đáp án lựa chọn là A

Câu 1 3

Sản phẩm của ngành công nghiệp

A. chỉ phục vụ cho ngành công nghiệp

B. chỉ để phục vụ cho ngành dịch vụ

C. chủ yếu phục vụ xuất khẩu nhằm thu ngoại tệ

D. phục vụ cho tất cả các ngành kinh tế

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Sản phẩm của ngành công nghiệp phục vụ cho tất cả các ngành kinh tế

=> Đáp án lựa chọn là D

Câu 1 4

Vai trò quan trọng của ngành công nghiệp đối với đời sống người dân là

A. khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên

B. giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập

C. giảm chênh lệch giữa các vùng

D. góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Việc phát triển công nghiệp cũng tác động lớn đến xã hội như giải quyết việc làm cho người lao động, tăng thu nhập, cải thiện đời sống văn hóa, văn minh cho người dân

=> Đáp án lựa chọn là B

Câu 1 5

Nhân tố nào dưới đây đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp khai thác quặng kim loại?

A. nguồn lao động

B. nguồn khoáng sản

C. tiến bộ khoa học – kĩ thuật

D. thị trường tiêu thụ

Phương pháp giải:

- Hiểu biết về ngành công nghiệp khai thác quặng kim loại

Lời giải chi tiết:

Nguồn khoáng sản đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp khai thác quặng kim loại

=> Đáp án lựa chọn là B

Câu 2

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Câu 3

Ở nước ta hiện nay, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành 3 nhóm, gồm

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Ở nước ta hiện nay, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành 3 nhóm, gồm:

1. Công nghiệp khai khoáng

2. Công nghiệp chế biến, chế tạo

3. Công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí

Câu 4

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy điền thông tin vào sơ đồ dưới đây các đặc điểm của ngành công nghiệp

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Câu 5

Em hãy nối các ý ở cột A với các ý ở cột B cho phù hợp với vai trò của ngành công nghiệp

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

1 – b, c, e, g. 2 – a, d. 3 – h

Câu 6

Dựa vào kiến thức đã học, em hãy hoàn thiện sơ đồ dưới đây

 

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục III

Lời giải chi tiết:



Chân trời sáng tạo CTST10 Lí thuyết 10 Lớp 10 Tin tức
Lên đầu trang