BÀI 33: CƠ CẤU, VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN, PHÂN BỐ DỊCH VỤ - Chân trời sáng tạo

BÀI 33: CƠ CẤU, VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM VÀ 
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN, PHÂN BỐ DỊCH VỤ

1.1. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm ngành dịch vụ
a. Cơ cấu
- Cơ cấu ngành dịch vụ được thể hiện ở tỉ trọng giá trị sản xuất của từng ngành (nhóm ngành) trong toàn bộ hệ thống các ngành dịch vụ.
- Có nhiều cách phân chia cơ cấu ngành dịch vụ.
- Thông thường, ở nhiều quốc gia, người ta chia dịch vụ thành ba nhóm ngành chính: Dịch vụ kinh doanh; dịch vụ tiêu dùng; dịch vụ công
- Mỗi nhóm ngành tiếp tục được chia thành các ngành thứ cấp. Tuy nhiên sự phân chia này chỉ mang tính chất tương đối.
 

Hình 33. Sơ đồ cơ cấu ngành dịch vụ
b. Vai trò
Sự phát triển ngành dịch vụ có vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất và đời sống xã hội:
- Thúc đẩy sự phát triển và phân bố của các ngành kinh tế khác.
- Đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế.
- Khai thác có hiệu quả các nguồn lực tự nhiên và kinh tế - xã hội để phát triển đất nước.
- Thúc đẩy liên kết giữa các ngành kinh tế, các vùng lãnh thổ và hội nhập kinh tế quốc tế.
- Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.
- Nâng cao đời sống văn hoá, văn minh cho người dân.
c. Đặc điểm
Ngành dịch vụ có các đặc điểm sau:
- Sản phẩm của ngành dịch vụ thường không phải là vật chất cụ thể.
- Ngành dịch vụ có sự liên kết chặt chẽ với các ngành kinh tế khác và là mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất.
- Ngành dịch vụ có cơ cấu ngành đa dạng, có sự thay đổi nhanh về quy mô, loại hình dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu mới của thị trường.
- Các thành tựu khoa học - công nghệ đang được ứng dụng mạnh mẽ trong ngành dịch vụ nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và năng suất lao động.
1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ
- Vị trí địa lí ảnh hưởng đến sự lựa chọn địa điểm phân bố, sự liên kết phát triển, sự hội nhập quốc tế, ... của ngành dịch vụ.
- Điều kiện kinh tế-xã hội có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển và phân bố của ngành dịch vụ:
+ Trình độ phát triển kinh tế mang tính quyết định tình hình phát triển và phân bố.
+ Dân số đông ảnh hưởng đến quy mô phát triển ngành dịch vụ.
+ Cơ cấu dân số và lịch sử - văn hoá tạo nên sự đa dạng về sản phẩm dịch vụ.
+ Phân bố dân cư, sự phát triển cơ sở hạ tẩng ảnh hưởng đến mạng lưới phân bố.
+ Xu hướng tiêu dùng, tiến bộ khoa học - công nghệ, chính sách phát triển và hội nhập ảnh hưởng đến xu hướng phát triển ngành.
- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên là tiền đề vật chất cho sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ. Các điều kiện về địa hình, khí hậu, nguồn nước, sinh vật, ... ảnh hưởng đến sự lựa chọn khai thác một số loại hình dịch vụ như giao thông vận tải, du lịch, ...

Bài tập minh họa 
Bài tập 1: Ngành dịch vụ có cơ cấu ngành như thế nào? Các nhân tố nào ảnh hưởng đến tình hình phát triển và phân bố của ngành?
Hướng dẫn giải:
- Cơ cấu ngành dịch vụ: dịch vụ kinh doanh; dịch vụ tiêu dùng; dịch vụ công.
- Các nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, kinh tế - xã hội, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

Bài tập 2: Sự phân bố của ngành dịch vụ tiêu dùng thường gắn bó mật thiết với yếu tố nào?
Hướng dẫn giải:
- Tại những thành phố, đô thị tập trung đông dân cư thường phát triển các hoạt động buôn bán, du lịch, các dịch vụ các nhân (như y tế, giáo dục, thể dục thể thao,…) để phục vụ nhu cầu của người dân.
- Ngược lại, vùng dân cư thưa thớt thì các hoạt động buôn bán, vui chơi giải trí kém phát triển.
→ Như vậy, sự phân bố của ngành dịch vụ tiêu dùng thường gắn bó mật thiết với sự phân bố dân cư.

Bài tập 3: Thông thường người ta chia dịch vụ thành bao nhiêu nhóm?
Hướng dẫn giải:
Người ta thường chia dịch vụ thành ba nhóm:
- Dịch vụ kinh doanh: tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, vận tải hàng hóa, bưu chính viễn thông,…
- Dịch vụ tiêu dùng: bán buôn, bán lẻ, y tế, giáo dục, thể dục, thể thao, du lịch,...
- Dịch vụ công: hành chính công, hoạt động đoàn thể, thủ tục hành chính, vệ sinh môi trường,...

Luyện tập
Học xong bài này các em cần:
- Trình bày được cơ cấu, vai trò và đặc điểm của dịch vụ.
- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố dịch vụ.
- Liên hệ được các hoạt động dịch vụ tại địa phương
................................................
Tài liệu Địa Lý được idialy.com sưu tầm dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo.

iDiaLy.com - Tài liệu , videos địa lý miễn phí
- Kênh youtube.idialy.com
- Kênh tiktok.idialy.com
- Nhóm: nhom.idialy.com - group.idialy.com - iDiaLy.HLT.vn
- Trang: trang.idialy.com - fanpage.idialy.com - DiaLy.HLT.vn
- Webiste/app: idialy.com
Lop4.idialy.com - Lop4.HLT.vn
Lop6.idialy.com - Lop6.HLT.vn
Lop7.idialy.com - Lop7.HLT.vn
Lop8.idialy.com - Lop8.HLT.vn
Lop9.idialy.com - Lop9.HLT.vn
Lop10.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop11.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop12.idialy.com - Lop10.HLT.vn
giaoan.idialy.com - giaoan.HLT.vn
tracnghiem.idialy.com
bieudo.idialy.com
atlat.idialy.com
tinhtoan.idialy.com
sodotuduy.idialy.com
dethi.idialy.com
Tải app iDiaLy.com cài vào điện thoại của bạn để không hiện quảng cáo nhé
iDiaLy.com - Tài liệu Địa Lý miễn phí


Trả lời câu hỏi mục 1 trang 121 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài, hình 33 và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày cơ cấu ngành dịch vụ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 1 (Cơ cấu), quan sát hình 33 và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Cơ cấu ngành dịch vụ gồm ba nhóm ngành chính:

- Dịch vụ kinh doanh: 

+ Giao thông vận tải;

+ Bưu chính viễn thông;

+ Tài chính ngân hàng;

+ Bảo hiểm;

+ Bất động sản;

+ Các dịch vụ khác (dịch vụ nghề nghiệp,…).

- Dịch vụ tiêu dùng:

+ Bán buôn, bán lẻ;

+ Du lịch;

+ Các dịch vụ cá nhân (y tế, giáo dục, thể dục thể thao,...).

- Dịch vụ công: 

+ Hành chính công;

+ Các hoạt động đoàn thể;

+ Các hoạt động khác (vệ sinh môi trường,…).

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 122 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày vai trò của ngành dịch vụ trong hoạt động kinh tế và đời sống xã hội.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 2 (Vai trò) và kết hợp hiểu biết của bản thân. 

Lời giải chi tiết:

Ngành dịch vụ có vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất và đời sống xã hội:

- Đối với hoạt động sản xuất:

+ Thúc đẩy sự phát triển và phân bố của các ngành kinh tế khác.

+ Đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế.

+ Khai thác có hiệu quả các nguồn lực tự nhiên và kinh tế – xã hội để phát triển đất nước.

+ Thúc đẩy liên kết giữa các ngành kinh tế, các vùng lãnh thổ và hội nhập kinh tế quốc tế.

- Đối với đời sống xã hội:

+ Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.

+ Nâng cao đời sống văn hoá, văn minh cho người dân.

Trả lời câu hỏi mục 3 trang 122 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày đặc điểm của ngành dịch vụ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3 (Đặc điểm) và kết hợp hiểu biết của bản thân. 

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của ngành dịch vụ:

- Sản phẩm của ngành dịch vụ thường không phải là vật chất cụ thể.

- Ngành dịch vụ có sự liên kết chặt chẽ với các ngành kinh tế khác và là mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất.

- Ngành dịch vụ có cơ cấu ngành đa dạng, có sự thay đổi nhanh về quy mô, loại hình dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu mới của thị trường.

- Các thành tựu khoa học – công nghệ đang được ứng dụng mạnh mẽ trong ngành dịch vụ nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và năng suất lao động.

Trả lời câu hỏi mục II trang 122 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ. Cho ví dụ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục II và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

- Vị trí địa lí: ảnh hưởng đến sự lựa chọn địa điểm phân bố, sự liên kết phát triển, sự hội nhập quốc tế,… của ngành dịch vụ.

Luyện tập

Giải bài luyện tập 1 trang 123 SGK Địa lí 10

Lấy ví dụ minh họa về một trong những vai trò của ngành dịch vụ.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức đã học ở mục 2.I về vai trò của ngành dịch vụ.

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Một người mở cửa hàng bán đồ dành cho trẻ em, khi cửa hàng làm ăn phát triển đã mở thêm nhiều cửa hàng và hình thành nên chuỗi siêu thị. Lúc này đặt ra nhu cầu cần tuyển thêm người lao động. Như vậy đã góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Giải bài luyện tập 2 trang 123 SGK Địa lí 10

Lập sơ đồ thể hiện các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức đã học về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ

Lời giải chi tiết:

Vận dụng

Giải bài vận dụng trang 123 SGK Địa lí 10

Em hãy lựa chọn và tìm hiểu tư liệu về sự phát triển của một ngành thuộc một trong ba nhóm ngành dịch vụ chính (dịch vụ kinh doanh, dịch vụ tiêu dùng, dịch vụ công) ở địa phương em.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết thực tế của bản thân kết hợp tìm kiếm thông tin trên Internet, sách báo,…

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Sự phát triển của ngành giao thông vận tải (thuộc nhóm ngành dịch vụ kinh doanh) ở TP. Hạ Long.

Hạ Long có mạng lưới đường bộ, cảng biển lớn đang được mở rộng và phát triển, đặc biệt là cảng nước sâu Cái Lân giữ vai trò cửa lớn ra biển cho cả nước ở phía Bắc, để chuyển tải hàng hoá xuất nhập khẩu, đẩy mạnh giao lưu kinh tế với các vùng trong cả nước và với nước ngoài. Đồng thời còn có khả năng thiết lập mối quan hệ hàng hải và hàng không với các nước trong khu vực Đông Nam Á, Đông Á và thế giới.



Lên đầu trang