HLT.vn - iDiaLy.com - DiaLy.edu.vn

BÀI 36: ĐỊA LÍ NGÀNH THƯƠNG MẠI - Chân trời sáng tạo

BÀI 36: ĐỊA LÍ NGÀNH THƯƠNG MẠI - Chân trời sáng tạo

BÀI 36: ĐỊA LÍ NGÀNH THƯƠNG MẠI 
1.1. Vai trò và đặc điểm
a. Vai trò
Ngành thương mại bao gồm nội thương và ngoại thương.
- Hoạt động nội thương tạo ra thị trường thống nhất trong nước và thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng; đồng thời phục vụ nhu cầu tiêu dùng của từng cá nhân trong xã hội.
- Hoạt động ngoại thương góp phần gắn liền thị trường trong nước với thị trường thế giới; tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước.
- Hoạt động thương mại là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, giúp cho sự trao đổi hàng hoá và dịch vụ được mở rộng, góp phần thúc đẩỵ phát triển kinh tế thị trường.
- Góp phần sử dụng hợp lí các nguồn lực, thúc đẩy phân công lao động xã hội, tăng cường hợp tác quốc tế.
b. Đặc điểm
- Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trường. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu. Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.
- Hoạt động thương mại diễn ra trong phạm vi quốc gia gọi là nội thương, giữa các quốc gia với nhau gọi là ngoại thương. Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu. Nếu trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu gọi là xuất siêu; nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là nhập siêu.
- Hoạt động thương mại rất đa dạng, hình thức trao đổi, mua bán hàng hoá, dịch vụ phong phú và ngày càng phát triển. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học - công nghệ thì thương mại điện tử ngày càng phổ biến trong giao dịch toàn cầu.
1.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành thương mại
Có nhiều nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố ngành thương mại như:
- Vị trí địa lí tạo thuận lợi hoặc gây khó khăn cho hoạt động thương mại. Tại những nơi có vị trí thuận lợi sẽ hình thành đầu mối thương mại, thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại phát triển.
- Trình độ phát triển kinh tế và năng suất lao động xã hội sẽ ảnh hưởng tới quy mô, cơ cấu ngành thương mại cũng như đầu tư và bổ sung lao động cho ngành thương mại.
- Quy mô dân số, nguồn lao động, cơ cấu dân số, phân bố dân cư, phong tục tập quán, mức sống, ... ảnh hưởng tới sức mua, nhu cẩu của người dân, phát triển mạng lưới và loại hình thương mại.
- Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy đầu tư quốc tế, phát triển ngoại thương và hình thành các tổ chức thương mại quốc tế, ...
- Tiến bộ khoa học - công nghệ ảnh hưởng tới cách thức trao đổi, mua bán và phát triển đa dạng loại hình thương mại.
Ngoài ra, các nhân tố khác như vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật, điều kiện tự nhiên, ... cũng ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của ngành thương mại.
1.3. Tình hình phát triển và phân bố của ngành thương mại trên thế giới
a. Nội thương
- Nhìn chung, hoạt động nội thương ở các quốc gia trên thế giới ngày càng phát triển mạnh; hàng hoá và dịch vụ trên thị trường ngày càng phong phú và đa dạng.
- Tuỳ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế và hoàn cảnh xã hội mà hoạt động nội thương có sự khác nhau giữa các nước trên thế giới.
- Hoạt động nội thương diễn ra sôi động ở các quốc gia có nền kinh tế phát triển với nhiều loại hàng hoá và dịch vụ được trao đổi, mua bán dưới nhiều hình thức khác nhau. Ở các quổc gia kém phát triển hoặc bất ổn chính trị thì hoạt động nội thương bị hạn chế.
b. Ngoại thương
- Xu hướng toàn cầu hoá kinh tế thúc đẩy hoạt động giao thương trên thế giới không ngừng tăng lên. Năm 2020, tổng GDP toàn thế giới là 84 578 tỉ USD thì trị giá xuất, nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ trên thị trường thế giới là 44 139 tỉ USD (chiếm 52,2%) như hình 36 dưới đây.
  
Hình 36. Các tổ chức thương mại, kinh tế và giá trị xuất nhập khẩu ở một số quốc gia trên thế giới, năm 2020
- Hiện nay trên thế giới có nhiều tổ chức và liên kết thương mại đã ra đời như: Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và các tổ chức kinh tế khu vực như Liên minh châu Âu (EU), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Hiệp định thương mại Hoa Kỳ - Mê-hi-cô - Ca-na-đa (USMCA), Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), ...
- Các tổ chức này đã góp phần đẩy nhanh quá trình toàn cầu hoá kinh tế và phát triển thương mại trên thế giới. Một số mặt hàng xuất, nhập khẩu chủ yếu trên thế giới là dầu thô, linh kiện điện tử, ô tô, lương thực và dược phẩm.
- Các khu vực có đóng góp lớn vào hoạt động thương mại thế giới là Bắc Mỹ,Tây Âu và Đông Á. Các quốc gia đứng đẩu thế giới về hoạt động thương mại toàn cầu là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Anh, Hàn Quốc, ...

Bài tập minh họa 

Bài tập 1: Ngành thương mại có vai trò và đặc điểm gì nổi bật? Các nhân tố nào ảnh hưởng đến ngành thương mại? Tình hình phát triển và phân bố ngành thương mại trên thế giới như thế nào?
Hướng dẫn giải:
- Vai trò: Là hoạt động dịch vụ quan trọng, nhất là trong nền kinh tế thị trường hiện nay. thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng; đồng thời phục vụ nhu cầu tiêu dùng của từng cá nhân trong xã hội.
- Đặc điểm: Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trường. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu. Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.
- Các nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, trình độ phát triển kinh tế, quy mô dân số, toàn cầu hóa, tiến bộ khoa học - công nghệ,…
- Ngành thương mại trên thế giới ngày càng phát triển và phân bố ngành rộng khắp nhưng khác nhau giữa các nước, khu vực trên thế giới.

Bài tập 2: Ngoại thương là gì?
Hướng dẫn giải:
Ngoại thương là hoạt động thương mại diễn ra giữa các quốc gia trên thế giới, thông qua việc trao đổi hàng hoá, dịch vụ góp phần tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước, gắn thị trường trong nước với thị trường thế giới, khai thác được các lợi thế bên trong và tạo động lực phát triển kinh tế.

Luyện tập
Học xong bài này các em cần:
- Trình bày được vai trò và đặc điểm của ngành thương mai.
- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của ngành thương mại.
- Trình bày được tình hình phát triển và phân bố của ngành thương mại.
................................................
Tài liệu Địa Lý được idialy.com sưu tầm dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo.

iDiaLy.com - Tài liệu , videos địa lý miễn phí
- Kênh youtube.idialy.com
- Kênh tiktok.idialy.com
- Nhóm: nhom.idialy.com - group.idialy.com - iDiaLy.HLT.vn
- Trang: trang.idialy.com - fanpage.idialy.com - DiaLy.HLT.vn
- Webiste/app: idialy.com
Lop4.idialy.com - Lop4.HLT.vn
Lop6.idialy.com - Lop6.HLT.vn
Lop7.idialy.com - Lop7.HLT.vn
Lop8.idialy.com - Lop8.HLT.vn
Lop9.idialy.com - Lop9.HLT.vn
Lop10.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop11.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop12.idialy.com - Lop10.HLT.vn
giaoan.idialy.com - giaoan.HLT.vn
tracnghiem.idialy.com
bieudo.idialy.com
atlat.idialy.com
tinhtoan.idialy.com
sodotuduy.idialy.com
dethi.idialy.com
Tải app iDiaLy.com cài vào điện thoại của bạn để không hiện quảng cáo nhé
iDiaLy.com - Tài liệu Địa Lý miễn phí


Trả lời câu hỏi mục I trang 133 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy:

- Nêu vai trò của ngành thương mại.

- Trình bày đặc điểm của ngành thương mại.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục I và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

* Vai trò của ngành thương mại

- Hoạt động nội thương tạo ra thị trường thống nhất trong nước và thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng; phục vụ nhu cầu tiêu dùng của từng cá nhân trong xã hội.

- Hoạt động ngoại thương góp phần gắn liền thị trường trong nước với thị trường thế giới; tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước.

- Hoạt động thương mại là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, giúp cho sự trao đổi hàng hoá và dịch vụ được mở rộng, góp phần thúc đầy phát triển kinh tế thị trường.

- Góp phần sử dụng hợp lí các nguồn lực, thúc đẩy phân công lao động xã hội, tăng cường hợp tác quốc tế.

* Đặc điểm của ngành thương mại

- Là quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trường. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu, sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.

- Hoạt động thương mại diễn ra trong phạm vi quốc gia gọi là nội thương, giữa các quốc gia với nhau gọi là ngoại thương. Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu:

+ Nếu trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu gọi là xuất siêu.

+ Nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là nhập siêu.

- Hoạt động thương mại rất đa dạng, hình thức trao đổi, mua bán hàng hoá, dịch vụ phong phú và ngày càng phát triển. Ngày nay với sự tiến bộ của khoa học – công nghệ thì thương mại điện tử ngày càng phổ biến trong giao dịch toàn cầu.

Trả lời câu hỏi mục II trang 134 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của ngành thương mại. 

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục II và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Sự phát triển và phân bố của ngành thương mại chịu ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố, cụ thể là:

- Vị trí địa lí: tạo thuận lợi hoặc gây khó khăn cho hoạt động thương mại. Những nơi có vị trí thuận lợi sẽ hình thành đầu mối thương mại, thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại phát triển.

Trả lời câu hỏi mục III trang 134 SGK Địa lí 10

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày tình hình phát triển và phân bố ngành nội thương và ngoại thương.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục III và kết hợp hiểu biết của bản thân.

Lời giải chi tiết:

* Tình hình phát triển ngành nội thương và ngoại thương

- Nội thương:

+ Hoạt động nội thương ở các quốc gia trên thế giới ngày càng phát triển mạnh.

+ Hàng hóa và dịch vụ trên thị trường ngày càng phong phú và đa dạng.

- Ngoại thương: 

+ Hoạt động giao thương trên thế giới không ngừng tăng lên. Năm 2020, tổng GDP toàn thế giới là 84 578 tỉ USD thì trị giá xuất, nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ trên thị trường thế giới là 44 139 tỉ USD (chiếm 52,2%).

+ Nhiều tổ chức và liên kết thương mại đã ra đời: Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và các tổ chức kinh tế khu vực như Liên minh châu Âu (EU), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN),…

+ Một số mặt hàng xuất, nhập khẩu chủ yếu trên thế giới là dầu thô, linh kiện điện tử, ôtô, lương thực và dược phẩm.

* Sự phân bố ngành nội thương và ngoại thương

- Nội thương: diễn ra sôi động ở các nước có nền kinh tế phát triển; các nước kém phát triển hoặc bất ổn chính trị thì hoạt động nội thương bị hạn chế.

- Ngoại thương:

+ Các khu vực có đóng góp lớn vào hoạt động thương mại thế giới: Bắc Mỹ, Tây Âu và Đông Á.

+ Các quốc gia đứng đầu thế giới về hoạt động thương mại toàn cầu là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Anh, Hàn Quốc,…

Luyện tập

Giải bài luyện tập trang 136 SGK Địa lí 10

Dựa vào bảng số liệu dưới đây, em hãy tính cán cân xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ toàn thế giới, giai đoạn 2010 – 2020.

Bảng 36. Trị giá xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ toàn thế giới, giai đoạn 2010 – 2020

(Đơn vị: tỉ USD)

Phương pháp giải:

Công thức tính cán cân xuất, nhập khẩu:

Cán cân xuất, nhập khẩu = Trị giá xuất khẩu – Trị giá nhập khẩu

Lời giải chi tiết:

Cán cân xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ toàn thế giới, giai đoạn 2010 – 2020

(Đơn vị: tỉ USD)

Vận dụng

Giải bài vận dụng trang 136 SGK Địa lí 10

Em hãy cho biết hoạt động nội thương có vai trò như thế nào đối với sự phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương em.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết thực tế của bản thân kết hợp tìm kiếm thông tin trên Internet, sách báo,…

Lời giải chi tiết:

Hoạt động nội thương có vai trò to lớn đối với sự phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương em, cụ thể là

- Đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân về hàng hóa và các loại hình dịch vụ. 

- Tạo ra thị trường thống nhất trong địa phương, góp phần thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ trong địa phương.

- Tạo nên sự độc đáo, khác biệt của địa phương so với những địa phương khác trên cả nước.


Bài 36. Địa lí ngành thương mại trang 126, 127 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo

Câu 1 1

Ý nào sau đây không phải là vai trò của ngành thương mại

A. là khâu nối giữa sản xuất và chế biến

B. giúp cho sự trao đổi hàng hóa và dịch vụ được mở rộng

C. góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường

D. góp phần sử dụng hợp lí các nguồn lực

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Hoạt động thương mại là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng

=> Đáp án lựa chọn là A

Câu 1 2

Hoạt động ngoại thương được đo bằng

A. cán cân xuất khẩu

B. cán cân nhập khẩu

C. cán cân thị trường

D. cán cân xuất nhập khẩu

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu

=> Đáp án lựa chọn là D

Câu 1 3

Nhập siêu là khi

A. trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu

B. giá trị xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu

C. trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu

D. giá trị nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là nhập siêu

=> Đáp án lựa chọn là C

Câu 1 4

Năm 2020, trị giá xuất nhập khẩu chiếm bao nhiêu % giá trị GDP của thế giới?

A. 42,2%

B. 52,2%

C. 62,2%

D. 72,2%

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục III

Lời giải chi tiết:

Năm 2020, tổng GDP toàn thế giới là 84578 tỉ USD thì trị giá xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ trên thị trường thế giới là 44139 tỉ USD (chiếm 52,2%)

=> Đáp án lựa chọn là B

Câu 1 5

Quy mô dân số, nguồn lao động, phân bố dân cư, phong tục tập quán, mức sống,…ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển và phân bố thương mại?

A. tạo thuận lợi hoặc gây khó khăn cho hoạt động thương mại

B. ảnh hưởng tới sức mua, nhu cầu, phát triển mạng lười và loại hình thương mại

C. ảnh hưởng tới quy mô, cơ cấu ngành thương mại

D. ảnh hưởng tới cách thức trao đổi, mua bán và phát triển đa dạng loại hình thương mại

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục II

Lời giải chi tiết:

Quy mô dân số, nguồn lao động, phân bố dân cư, phong tục tập quán, mức sống,…ảnh hưởng tới sức mua, nhu cầu của người dân, phát triển mạng lưới và loại hình thương mại

=> Đáp án lựa chọn là B

Câu 2

Dựa vào nội dung trong SGK, em hãy sử dụng các từ hoặc vụm từ sau để hoàn thành các đoạn thông tin dưới đây

Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi…….giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra….Thị trường hoạt động theo quy luật……Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về…..

- Hoạt động thương mại diễn ta trong phạm vi quốc gia gọi là….., giữa các quốc gia với nhau gọi là….Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu. Nếu trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu gọi là….; nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là….

- Hoạt động thương mại rất đa dạng, hình thức trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ phong phú và ngày càng phát triển. Ngày nay, với sự tiến bộ của…..thì……ngày càng phổ biến trong giao dịch toàn cầu.

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục I

Lời giải chi tiết:

Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trương. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu. Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.

- Hoạt động thương mại diễn ta trong phạm vi quốc gia gọi là nội thương giữa các quốc gia với nhau gọi là ngoại thương. Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu. Nếu trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu gọi là xuất siêu; nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là nhập siêu

- Hoạt động thương mại rất đa dạng, hình thức trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ phong phú và ngày càng phát triển. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học – công nghệ thì thương mại điện tử ngày càng phổ biến trong giao dịch toàn cầu.

Câu 3

Dựa vào hình 36 trong SGK và hiểu biết của bản thân, em hãy nêu tên các quốc gia thuộc các tổ chức kinh tế sau

 

Phương pháp giải:

- Quan sát hình 36 trong SGK và hiểu biết của bản thân

Lời giải chi tiết:

Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay

Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Singapo, Indonexia, Philipin, Bruney, Myanmar

Câu 4

Em hãy nối các ý ở cột A cho phù hợp với các ý ở cột B về các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành thương mại

 

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin mục II

Lời giải chi tiết:

1 – d, 2 – a, 3- b, 4 – e, 5 - c

Câu 5

Những nhận định sau đây về tình hình phát triển và phân bố ngành thương mại là đúng (Đ) hay sai (S)? Hãy đánh dấu (X) vào các ô tương ứng bên cạnh mỗi nhận định

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục III

Lời giải chi tiết:

1. Đ

2. S

3. Đ

4. Đ

5. S




Chân trời sáng tạo CTST10 Lí thuyết 10 Lớp 10 Tin tức
Lên đầu trang