HLT.vn - iDiaLy.com - DiaLy.edu.vn
Bài 6. Thạch quyển, thuyết kiến tạo mảng - Kết nối tri thức
Admin: Tài trợ bởi: HLT.vn - Cung cấp cà phê và máy cà phê - 17/10/2022
Bài 6. Thạch quyển, thuyết kiến tạo mảng - Kết nối tri thức
1. Thạch quyển
- Thạch quyển gồm vỏ Trái Đất và phần cứng mỏng phía trên của manti. Thạch quyển có độ dày khoảng 100 km, được cấu tạo bởi các loại đá khác nhau.
- Phân biệt thạch quyển với vỏ Trái Đất:
Vỏ Trái Đất
+ Là lớp ngoài cùng, cấu tạo chủ yếu bởi các lớp đá cứng, độ dày dao động từ 5 – 70 km, chia thành 2 kiểu vỏ lục địa và vỏ đại dương.
+ Cấu tạo bởi tầng đá trầm tích, tầng granit và tầng badan.
+ Giới hạn với manti là mặt Mô-hô.
Thạch quyển
+ Gồm cả vỏ Trái Đất và một phần cứng mỏng của manti trên, độ dày khoảng 100 km.
+ Ranh giới dưới tiếp xúc với quyển mềm có tính chất quánh dẻo.
2. Thuyết kiến tạo mảng
Thuyết kiến tạo mảng đề cập đến sự chuyển động của các mảng kiến tạo.
- Nguyên nhân của các hiện tượng kiến tạo, động đất, núi lửa là do sự chuyển dịch một số mảng kiến tạo của Trái Đất.
- Có 7 mảng kiến tạo lớn và các mảng nhỏ. Mỗi mảng kiến tạo thường bao gồm cả phần lục địa và phần đáy đại dương, nhưng có mảng chỉ có phần đáy đại dương.
- Các mảng không đứng yên mà luôn dịch chuyển trên lớp quánh dẻo của manti. Trong khi dịch chuyển, các mảng kiến tạo có thể xô vào nhau hoặc tách xa nhau.
1) Khi 2 mảng lục địa xô vào nhau: vỏ lục địa bị nén ép mạnh và có sự hút chìm vỏ lục địa dưới vỏ lục địa, làm hình thành các dãy núi lục địa cao, đồ sộ.
(VD: Sự hình thành dãy Hi-ma-lay-a do 2 mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a và Âu – Á xô vào nhau).
2) Khi 1 mảng đại dương xô húc với 1 mảng lục địa: vỏ đại dương bị hút chìm dưới vỏ lục địa tạo thành vực biển sâu và dãy núi cao lục địa.
(VD: Mảng Na-xca xô húc với mảng Nam Mỹ hình thành vực biển Pê-ru – Chi-lê và dãy An-đét).
3) Khi 2 mảng kiến tạo tách xa nhau: tạo ra các vết nứt lớn, macma trào lên tạo thành các dãy núi nằm dọc theo vết nứt, kèm theo hiện tượng động đất hay núi lửa.
(VD: Sống núi ngầm dưới Đại Tây Dương)
- Vùng tiếp xúc giữa các mảng kiến tạo là những nơi không ổn định, thường có những hoạt động kiến tạo xảy ra, kèm theo động đất và núi lửa.
................................................
Tài liệu Địa Lý được idialy.com sưu tầm dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. idialy.com không chịu bất cứ trách nhiệm nào nếu có sự cố xảy ra. Cảm ơn.
iDiaLy.com - Tài liệu , videos địa lý miễn phí
- Kênh youtube.idialy.com
- Kênh tiktok.idialy.com
- Nhóm: group.idialy.com - iDiaLy.HLT.vn
- Trang: fanpage.idialy.com - DiaLy.HLT.vn
- Webiste/app: idialy.com
Lop4.idialy.com - Lop4.HLT.vn
Lop5.idialy.com - Lop5.HLT.vn
Lop6.idialy.com - Lop6.HLT.vn
Lop7.idialy.com - Lop7.HLT.vn
Lop8.idialy.com - Lop8.HLT.vn
Lop9.idialy.com - Lop9.HLT.vn
Lop10.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop11.idialy.com - Lop10.HLT.vn
Lop12.idialy.com - Lop10.HLT.vn
giaoan.idialy.com - giaoan.HLT.vn
tracnghiem.idialy.com
bieudo.idialy.com
atlat.idialy.com
tinhtoan.idialy.com
sodotuduy.idialy.com
dethi.idialy.com
Tải app iDiaLy.com cài vào điện thoại của bạn để không hiện quảng cáo nhé
iDiaLy.com - Tài liệu Địa Lý miễn phí
? mục 1
Trả lời câu hỏi mục 1 trang 21 SGK Địa lí 10
Đọc thông tin trong mục 1 và hình 6.1, hãy:
- Nêu khái niệm thạch quyển và giới hạn của thạch quyển.
- Phân biệt sự khác nhau giữa vỏ Trái Đất và thạch quyển.
- Đọc thông tin trong mục 1 và quan sát hình 6.1 SGK.
- Nhớ lại kiến thức đã học về đặc điểm của vỏ Trái Đất.
Lời giải chi tiết:
- Thạch quyển là phần trên cùng của Trái Đất, bao gồm vỏ Trái Đất và phần cứng mỏng phía trên của man-ti.
- Giới hạn thạch quyển: độ dày khoảng 100 km.
- Phân biệt sự khác nhau giữa vỏ Trái Đất và thạch quyển:
Tiêu chí | Vỏ Trái Đất | Thạch quyển |
Độ dày | 5 km (ở đại dương) đến 70 km (ở lục địa). | 100 km. |
Thành phần | Gồm vỏ lục địa và vỏ đại dương. | Gồm vỏ Trái Đất và phần cứng mỏng phía trên của manti. |
? mục 2
Trả lời câu hỏi 1 mục 2 trang 23 SGK Địa lí 10
Dựa vào hình 6.2, hãy xác định các mảng kiến tạo của Trái Đất.
Hình 6.2. Lược đồ các mảng kiến tạo của Trái Đất
Phương pháp giải:
Quan sát hình 6.2.
Lời giải chi tiết:
Trên Trái Đất có 7 mảng kiến tạo lớn:
- Mảng Âu - Á;
- Mảng Bắc Mỹ;
- Mảng Nam Mỹ;
- Mảng Thái Bình Dương;
- Mảng Phi;
- Mảng Nam Cực;
- Mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a.
Trả lời câu hỏi 2 mục 2 trang 23 SGK Địa lí 10
Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy trình bày nội dung chính của thuyết kiến tạo mảng.
Phương pháp giải:
Đọc thông tin trong mục 2 (Thuyết kiến tạo mảng).
Lời giải chi tiết:
Nội dung chính của thuyết kiến tạo mảng:
- Thuyết kiến tạo mảng đề cập đến sự chuyển động của các mảng kiến tạo.
- Nguyên nhân của các hiện tượng kiến tạo, động đất, núi lửa là do sự chuyển dịch một số mảng kiến tạo của Trái Đất.
- Có 7 mảng kiến tạo lớn và các mảng nhỏ. Mỗi mảng kiến tạo thường bao gồm cả phần lục địa và phần đáy đại dương, nhưng có mảng chỉ có phần đáy đại dương.
- Các mảng không đứng yên mà luôn dịch chuyển trên lớp quánh dẻo của manti. Trong khi dịch chuyển, các mảng kiến tạo có thể xô vào nhau hoặc tách xa nhau.
- Vùng tiếp xúc giữa các mảng kiến tạo là những nơi không ổn định, thường có những hoạt động kiến tạo xảy ra, kèm theo động đất và núi lửa.
Luyện tập
Giải bài luyện tập trang 23 SGK Địa lí 10
Dựa vào thông tin trong mục 2 và các hình 6.3, 6.4, hãy mô tả kết quả khi các mảng kiến tạo xô vào nhau hoặc tách xa nhau.
Phương pháp giải:
Đọc thông tin trong mục 2 (thuyết kiến tạo mảng) và quan sát các hình 6.3, 6.4.
Lời giải chi tiết:
Kết quả:
- Khi 2 mảng kiến tạo xô vào nhau:
+ Khi 2 mảng lục địa xô vào nhau: hình thành các dãy núi lục địa cao, đồ sộ.
Ví dụ: Dãy Hi-ma-lay-a hình thành do 2 mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-lia và Âu - Á xô vào nhau.
+ Khi 1 mảng đại dương xô húc 1 mảng lục địa: tạo thành các vực biển sâu và dãy núi cao.
Ví dụ: Mảng Na-xca xô húc với mảng Nam Mỹ tạo thành vực biển Pê-ru - Chi-lê và dãy An-đét.
- Khi 2 mảng kiến tạo tách xa nhau: tạo ra vết nứt lớn, macma trào lên tạo thành các dãy núi nằm dọc vết nứt, kèm theo động đất hoặc núi lửa.
Ví dụ: Sống núi ngầm giữa Đại Tây Dương.
Vận dụng
Giải bài vận dụng trang 23 SGK Địa lí 10
Tìm hiểu các vùng núi trẻ Hi-ma-lay-a, An-đét (vị trí, đặc điểm, sự hình thành).
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thông tin trên Internet, sách báo,...
Lời giải chi tiết:
* Vùng núi trẻ Hi-ma-lay-a
- Vị trí: nằm ở phía bắc của Nam Á.
- Đặc điểm:
+ Hi-ma-lay-a là dãy núi trẻ nhất thế giới về lịch sử địa chất. Đặc điểm đặc trưng nhất là hiện nay nó vẫn còn hoạt động. Theo ước tính, tốc độ nâng lên cao nhất của Hi-ma-lay-a là 1 cm/năm.
+ Có đỉnh Everet cao nhất thế giới (8 848 m), nằm ở biên giới Nepal và Tây Tạng (Trung Quốc).
+ Hi-ma-lay-a trải rộng trên 7 quốc gia của châu Á, bao gồm: Ấn Độ, Trung Quốc, Nepal, Bhutan, Afghanistan, Myanmar, Pakistan.
- Sự hình thành: Dãy Hi-ma-lay-a hình thành do sự va chạm giữa mảng Ấn Độ - Ô-xtrây-li-a với mảng Âu - Á.
* Vùng núi trẻ An-đét:
- Vị trí: nằm dọc bờ biển phía tây của Nam Mỹ.
- Đặc điểm:
+ Dãy An-đét gồm chuỗi núi liên tục, dài 7 242 km, kéo dài qua 7 quốc gia (Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia, Chile và Argentina).
+ Đỉnh núi cao nhất của dãy An-đét là Aconcagua (6 962 m) thuộc Argentina. Đây cũng là đỉnh núi cao nhất châu Mỹ, vốn là núi lửa nhưng không còn hoạt động.
- Sự hình thành: An-đét là kết quả của quá trình kiến tạo khi vỏ đại dương của mảng Nazca và Nam Cực bị hút chìm xuống bên dưới mảng Nam Mỹ.
