HLT.vn - iDiaLy.com - DiaLy.edu.vn
Bài 29: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên - Cánh diều
Admin: Tài trợ bởi: HLT.vn - Cung cấp cà phê và máy cà phê - 03/01/2023
I. Môi trường
1. Khái niệm
- Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên (theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam, 2020).
Môi trường (minh họa)
- Theo UNESCO (năm 1981), môi trường của con người bao gồm toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra, trong đó con người sống và lao động, khai thác tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo nhằm thoả mãn những nhu cầu của mình.
- Như vậy: môi trường là tất cả những gì xung quanh chúng ta, tạo điều kiện để chúng ta sống, hoạt động và phát triển
2. Đặc điểm
- Có quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người.
- Môi trường có thể tác động và ảnh hưởng đến con người.
3. Vai trò
- Tạo ra không gian sống cho con người và sinh vật.
- Chứa đựng và cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho hoạt động sản xuất và đời sống con người.
- Là nơi chứa đựng, cân bằng và phân huỷ các chất thải do con người tạo ra.
- Lưu giữ và cung cấp thông tin, nhờ đó con người có thể hiểu biết được quá khứ và dự đoán được tương lai cho chính mình.
II. Tài nguyên thiên nhiên
1. Khái niệm
- Tài nguyên thiên nhiên bao gồm tất cả các dạng vật chất tồn tại khách quan trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng phục vụ cuộc sống cá nhân và sự phát triển của xã hội loài người.
2. Đặc điểm
- Phân bố không đồng đều theo không gian lãnh thổ.
- Phần lớn các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của tự nhiên và lịch sử.
- Tài nguyên thiên nhiên trên Trái Đất rất phong phú, đa dạng nhưng có giới hạn nhất định.
- Phân loại: Cách phân loại thông dụng nhất hiện nay là dựa vào tính chất và việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, gồm:
+ Tàu nguyên thiên nhiên vô hạn
+ Tài nguyên thiên nhiên hữu hạn (tài nguyên thiên nhiên tái tạo được và tài nguyên thiên nhiên không thể tái tạo được).
3. Vai trò
- Là nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế - xã hội
+ Không có tài nguyên thiên nhiên thì không thể có hoạt động sản xuất và xã hội loài người không thể tồn tại và phát triển.
+ Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế,...
- Là tiền đề quan trọng cho tích luỹ, tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội.
Giải SGK Địa Lí 10 - Cánh diều
Bài 29: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên
Giải Địa lí 10 trang 116
Mở đầu trang 116 Địa Lí 10: Môi trường, tài nguyên thiên nhiên và đặc điểm của chúng là gì? Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có vai trò như thế nào đối với sự phát triển của xã hội loài người?
Lời giải:
- Vai trò: Có quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người; Môi trường có thể tác động và ảnh hưởng đến con người; Tài nguyên thiên nhiên là nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế - xã hội; Tiền đề quan trọng cho tích luỹ, tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội,…
- Đặc điểm: Tạo ra không gian sống cho con người và sinh vật; Là nơi chứa đựng, cân bằng và phân huỷ các chất thải do con người tạo ra; Phân bố không đồng đều theo không gian lãnh thổ; Phần lớn các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế;…
Giải Địa lí 10 trang 117
Câu hỏi trang 117 Địa Lí 10: Đọc thông tin và quan sát hình 29.1, hình 29.2, hãy:
- Nêu khái niệm và đặc điểm của môi trường.
- Tìm ví dụ chứng minh vai trò của môi trường đối với sự phát triển của xã hội loài người.
Lời giải:
* Khái niệm
- Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên (theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam, 2020).
- Theo UNESCO (năm 1981), môi trường của con người bao gồm toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra, trong đó con người sống và lao động, khai thác tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo nhằm thoả mãn những nhu cầu của mình.
* Đặc điểm
Đặc điểm chung của môi trường là:
- Có quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người.
- Môi trường có thể tác động và ảnh hưởng đến con người.
* Vai trò
- Tạo ra không gian sống cho con người và sinh vật. Ví dụ: Con người và sinh vật sống ở môi trường đới nóng, ôn hòa, đới lạnh; sống ở đồng bằng, miền núi, hải đảo,…
- Chứa đựng và cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho hoạt động sản xuất và đời sống con người.
- Là nơi chứa đựng, cân bằng và phân huỷ các chất thải do con người tạo ra.
- Lưu giữ và cung cấp thông tin, nhờ đó con người có thể hiểu biết được quá khứ và dự đoán được tương lai cho chính mình.
Giải Địa lí 10 trang 118
Câu hỏi trang 118 Địa Lí 10: Đọc thông tin và quan sát hình 29.3, hãy:
- Nêu khái niệm và đặc điểm của tài nguyên thiên nhiên.
- Tìm ví dụ chứng minh vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển của xã hội loài người.
Lời giải:
* Khái niệm: Tài nguyên thiên nhiên bao gồm tất cả các dạng vật chất tồn tại khách quan trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng phục vụ cuộc sống cá nhân và sự phát triển của xã hội loài người.
* Đặc điểm
Tài nguyên thiên nhiên có đặc điểm chung là:
- Phân bố không đồng đều theo không gian lãnh thổ.
- Phần lớn các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của tự nhiên và lịch sử.
- Tài nguyên thiên nhiên trên Trái Đất rất phong phú, đa dạng nhưng có giới hạn nhất định. Nhiều loại tài nguyên đang bị cạn kiệt, nhất là tài nguyên khoáng sản, trong khi nhu cầu cho sự phát triển kinh tế không ngừng tăng lên.
* Vai trò
- Tài nguyên thiên nhiên là nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế - xã hội. Không có tài nguyên thiên nhiên thì không thể có hoạt động sản xuất và xã hội loài người không thể tồn tại và phát triển. Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế,...
- Tài nguyên thiên nhiên là tiền đề quan trọng cho tích luỹ, tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều nước đang phát triển đã khai thác tài nguyên thiên nhiên cho xuất khẩu để có vốn tích lũy ban đầu cho quá trình công nghiệp hoá, xây dựng cơ sở hạ tầng và cơ sở kinh tế.
Luyện tập 1 trang 118 Địa Lí 10: Hãy phân tích mối quan hệ giữa môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
Lời giải:
- Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại, phát triển kinh tế - xã hội của con người. Tạo môi trường cho con người sinh sống, phát triển trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
- Môi trường bao gồm toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra, trong đó con người sống và lao động, khai thác tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo nhằm thoả mãn những nhu cầu của mình.
- Tài nguyên thiên nhiên bao gồm tất cả các dạng vật chất tồn tại khách quan trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng phục vụ cuộc sống cá nhân và sự phát triển của xã hội loài người.
- Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động và ảnh hưởng lẫn nhau. Tài nguyên thiên nhiên là một thành phần của môi trường.
Luyện tập 2 trang 118 Địa Lí 10: Vì sao phải sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lí?
Lời giải:
Tài nguyên thiên nhiên trên Trái Đất rất phong phú, đa dạng nhưng có giới hạn nhất định và được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của tự nhiên và lịch sử. Hiện nay, do hoạt động khai thác quá mức nên nhiều loại tài nguyên đang bị cạn kiệt, nhất là tài nguyên khoáng sản, trong khi nhu cầu cho sự phát triển kinh tế không ngừng tăng lên -> Vì vậy, chúng ta cần sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lí
Vận dụng 3 trang 118 Địa Lí 10: Hãy thu thập thông tin về tài nguyên thiên nhiên ở địa phương em.
Lời giải:
- Học sinh tìm hiểu thông tin về tài nguyên thiên nhiên ở địa phương mình sống.
- Ví dụ: Quảng Ninh có khoáng sản than, Lào Cai có apatit, Bắc Kạn có vàng, Lai Châu có đất hiếm, Yên Bái có sắt,…
