Bài 20: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản - Cánh diều
I. Vai trò của nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
- Sản xuất ra lương thực, thực phẩm cho con người, thức ăn cho chăn nuôi, nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp.
- Tạo mặt hàng xuất khẩu và đảm bảo an ninh lương thực cho mỗi quốc gia.
- Tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.
- Giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường.
II. Đặc điểm của nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
- Đất trồng, mặt nước là tư liệu sản xuất chủ yếu.
- Đối tượng sản xuất là những cơ thể sống.
- Phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, có tính thời vụ và phân bố tương đối rộng rãi.
- Có mối liên kết chặt chẽ tạo thành chuỗi giá trị nông sản.
III. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
a. Nhân tố: vị trí địa lí
- Quy định sự có mặt của các hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
- Trao đổi nông sản, thu hút vốn đầu tư, khoa học - công nghệ
b. Nhân tố: điều kiện tự nhiên
- Địa hình, đất trồng: ảnh hưởng đến quy mô, phương hướng sản xuất; cơ cấu cây trồng, mức độ thâm canh, năng suất và sự phân bố cây trồng…
Trồng chè ở Thái Nguyên (Việt Nam)
- Khí hậu và nguồn nước:
+ Cơ cấu, năng suất cây trồng, vật nuôi; mùa vụ, khả năng xen canh, tăng vụ; sự phân bổ nông nghiệp
+ Mặt nước nuôi trồng thuỷ sản, phù sa, nước tưới,...
- Sinh vật: Cung cấp giống cây trồng, vật nuôi, cơ sở thức ăn, môi trường sản xuất,…
c. Nhân tố: kinh tế - xã hội
- Dân cư, lao động:
+ Lực lượng sản xuất trực tiếp.
+ Nguồn tiêu thụ sản phẩm.
- Khoa học - công nghệ:
+ Tạo ra nhiều giống mới; tăng năng suất, chất lượng nông sản.
+ Sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước,...
Nghiên cứu, lai tạo ra các giống cây trồng mới
- Cơ sở hạ tầng, vật chất kĩ thuật:
+ Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hoá.
+ Tăng cường liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản.
- Chính sách phát triển nông nghiệp, vốn đầu tư và thị trường:
+ Phương hướng sản xuất, cơ cấu ngành, quy mô sản xuất.
+ Xác định các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
+ Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hoá.
Giải SGK Địa Lí 10 - Cánh diều
Bài 20: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản
Giải Địa lí 10 trang 70
Mở đầu trang 70 Địa Lí 10: Nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản có vai trò như thế nào? Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản ra sao?
Lời giải:
- Vai trò: Nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản là ngành sản xuất vật chất có vai trò quan trọng. Sản xuất ra lương thực, thực phẩm cho con người, thức ăn cho chăn nuôi, nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp; tạo mặt hàng xuất khẩu,…
- Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.
Câu hỏi trang 70 Địa Lí 10: Đọc thông tin, hãy trình bày vai trò của nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản
Lời giải:
Nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản là ngành sản xuất vật chất có vai trò quan trọng:
- Sản xuất ra lương thực, thực phẩm cho con người, thức ăn cho chăn nuôi, nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp; tạo mặt hàng xuất khẩu và đảm bảo an ninh lương thực cho mỗi quốc gia.
- Tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.
- Giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường.
Câu hỏi trang 70 Địa Lí 10: Đọc thông tin, hãy trình bày đặc điểm của sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản. Lấy ví dụ cụ thể
Lời giải:
- Đất trồng, mặt nước là tư liệu sản xuất chủ yếu (ví dụ: cây được trồng trên đất,…).
- Đối tượng sản xuất là những cơ thể sống (ví dụ: trâu, bò, lợn,…).
- Phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, có tính thời vụ và phân bố tương đối rộng rãi.
- Có mối liên kết chặt chẽ tạo thành chuỗi giá trị nông sản (ví dụ: nông sản đưa vào sản xuất tạo ra sản phẩm để sử dụng trong nước hoặc xuất khẩu,…).
Giải Địa lí 10 trang 71
Câu hỏi trang 71 Địa Lí 10: Quan sát hình 20, hãy phân tích hai nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản. Lấy ví dụ cụ thể.
Lời giải:
* Vị trí địa lí
- Quy định sự có mặt của các hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.
- Trao đổi nông sản, thu hút vốn đầu tư, khoa học - công nghệ,..
* Điều kiện tự nhiên
- Địa hình, đất trồng: Quy mô, phương hướng sản xuất; cơ cấu, mức độ thâm canh, năng suất và sự phân bố của cây trồng.
- Khí hậu và nguồn nước
+ Cơ cấu, năng suất cây trồng, vật nuôi, mùa vụ, khả năng xen canh, tăng vụ; sự phân bố nông nghiệp.
+ Mặt nước nuôi trồng thuỷ sản, phù sa, nước tưới,...
- Sinh vật: Cung cấp giống cây trồng, vật nuôi, cơ sở thức ăn, môi trường sản xuất,…
* Kinh tế - xã hội
- Dân cư, lao động
+ Lực lượng sản xuất trực tiếp.
+ Nguồn tiêu thụ sản phẩm.
- Khoa học - công nghệ
+ Tạo ra nhiều giống mới; tăng năng suất, chất lượng nông sản.
+ Sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước,..
- Cơ sở hạ tầng, vật chất kĩ thuật
+ Thúc đẩy sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp.
+ Tăng cường liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản.
- Chính sách phát triển nông nghiệp, vốn đầu tư và thị trường
+ Phương hướng sản xuất, cơ cấu ngành, quy mô sản xuất.
+ Xác định các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
+ Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hoá.
Luyện tập 1 trang 71 Địa Lí 10: Hãy cho biết vai trò của nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản đối với việc giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường.
Lời giải:
- Phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản có vai trò rất quan trọng đối với việc giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường. Đặc biệt là ngành lâm nghiệp.
- Trồng rừng và bảo vệ rừng là một trong những việc làm hết sức thiết thực để phát triển bền vững. Phát triển rừng là trọng yếu để bảo vệ môi trường.
+ Trồng rừng bảo vệ đất, nước và hạn chế sạt lở đất.
+ Bảo tồn nhiều loài gen quý hiếm, môi trường trú ẩn cho các loài sinh vật.
+ Rừng như lá phổi giúp lọc bụi bẩn và cung cấp oxy cho sự sống,…
+ Rừng cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp, nghiên cứu và du lịch sinh thái,…
Vận dụng 2 trang 71 Địa Lí 10: Hãy tìm hiểu về đất và các cây trồng chính ở địa phương em hoặc ở một địa phương khác của nước ta mà em biết.
Lời giải:
- Học sinh tìm hiểu thông tin qua sách, báo hoặc internet.
- Ví dụ:
+ Các tỉnh ở Tây Nguyên có đất badan -> Phát triển các cây công nghiệp lâu năm như cà phê, cao su, tiêu, điều,…
+ Thái Nguyên có đất feralit -> Phát triển mạnh cây chè và một số loại cây trồng mang tính chất cận nhiệt.
