Home Đại học Hướng nghiệp Tài liệu tham khảo TLTK12 Ngành học Địa lý và những trăn trở ... Ngành học Địa lý và những trăn trở ... Đây là một bài viết chia sẻ những trăn trở về ngành học Địa lý với hướng tiếp cận rất tích cực của tác giả. Bài viết đi từ bản chất đào tạo, hướng nghiên cứu, đến phương pháp dạy và cách học địa lý của học sinh, sinh viên ... Mời các bạn yêu địa lý chia sẻ quan điểm về các vấn đề tác giả đề cập trong bài viết dưới đây. ...Chưa hiểu đúng bản chất của khoa học Địa lý Có nhiều người cho rằng, học Địa lý ra để “bốc phét” vì học rất nhiều, cái nào nào cũng “đá” qua một tý xíu như: tự nhiên, xã hội, kinh tế, chính trị… rất chung chung và nhiều khi không đi chuyên sâu vào một cái nào cả. Thật ra, đó là sự “ngộ nhận” và “đánh đồng” với các môn học xã hội khác và nhiều khi không quan tâm môn học này ngay từ thời THPT dẫn đến sau này học Địa lý trên Đại học bị đuối và không theo nổi. Nhiều trường hợp, tôi đã thấy và chứng kiến, do một số bạn thời THPT không học kỹ môn Địa lý. Chỉ học trong SGK, nhiều khi chẳng quan tâm đến các vấn đề trong đời sống hàng ngày có các yếu tố địa lý như: cách xác định phương hướng, đi đường, tên các địa danh… Thậm chí, giải thích một số nhân tố vì sao trong địa lý như: tại sao cát có nhiều màu sắc khác nhau, vì sao càng lên cao nhiệt độ càng thấp, vì sao và vì sao?... không giải thích được. Lên Đại học vào học các môn Địa mạo, Thủy văn, Địa lý Tự nhiên… càng bị đuối? Có thể, do nhiều nguyên nhân khác nhau, mà bạn không yêu thích môn học này. Thật sự học này, rất thú vị. Nếu bạn chịu khó mua bộ sách 10 vạn câu hỏi vì sao, lúc đặt “vì sao” trong cuộc sống hàng ngày, thậm chí khi xem “world cup”, bạn hãy nhớ tên nước, thủ đô, học thuộc các lá cờ và vị trí các quốc gia ấy… Bạn sẽ thấy hứng thú với nó. ...Người truyền lửa Không phải ai cũng có thời gian, ai cũng có thói quen “truyền cảm hứng” cho người khác. Khác rất nhiều so với các Thầy Cô ở THPT, họ dạy và chỉ dẫn một cách cần mẫn và tận tụy. Ngày khi tôi đậu vào học Đại học, khi học các môn Địa lý đại cương; điều đầu tiên là tôi và một vài người bạn yêu môn Địa bị “sốc”. Sốc vì học Đại học các Thầy Cô không thật sự quan tâm đến từng vấn đề nhỏ, chuyên sâu của Địa lý như: giải thích cách tính góc nhập xạ, hoàn lưu khí quyển, chuyển động biểu kiến của mặt Trời… Sau này, mình mới hiểu vì khoa học Địa lý đã có rất lâu. Bản thân nó, có vô hàng chuyên ngành nhỏ. Trong các chuyên ngành nhỏ thì có vô vàng vấn đề. Tùy theo, mình chọn vấn đề nào mà “đào sâu” thêm. Và quan trọng hơn, mình phải tự học và tìm phương pháp cho mình thông qua sự định hướng của Thầy Cô. Cho nên, tới bây giờ tôi vẫn đọc và học để có nhiều kiến thức phổ thông về Địa lý để giảng dạy và truyền cảm hứng các đàn em sau này. ...Học để biết, để khai sáng Nhiều người nói rằng, học là để sau này kiếm thật nhiều tiền? Có nhiều tiền bạn sẽ có tất cả. Tôi cho rằng, điều ấy chưa thật sự đúng. Bởi sự học là dài lâu, học là để biết để khai sáng tâm trí của mình để “giải phóng” trí tuệ, khối óc không bị lệ thuộc vào các guồng quay của cuộc sống. Học nhiều, biết nhiều nhưng vẫn có thể là “ăm mày” hay “khố rách áo ôm” (nói hơi quá) nhưng chưa hẳn kiếm được nhiều tiền. Việc học Địa lý cũng vậy, chúng ta học để biết nhiều vấn đề trong cuộc sống đơn giản chỉ là để chia sẻ với mọi người về những gì mà ta biết để cuộc sống thêm thú vị. Nhiều người cũng nói, học Địa lý ở Việt Nam rất thú vị vì: + Cái tên viết cũng tranh cãi nhau. Ví dụ: ở miền Bắc viết chữ “Địa lí” (i ngắn), miền Nam viết chữ “Địa lý” (y dài). + Miền Bắc tốt nghiệp ngành Địa lý là “Kỹ sư”, miền Nam tốt nghiệp ngành Địa lý là “Cử nhân”. + Học lên Cao học ngành Địa lý gọi là “Địa lý học trừ Địa lý tự nhiên”. Thật ra, điều này chỉ mang tính tương đối và do con người quy định trong từng giai đoạn lịch sử khác nhau. Nó chẳng giải quyết được bản chất của vấn đề, vì nó vẫn làkhoa học Địa lý. Có điều, nếu bạn thật sự “đào sâu” từng vấn đề trong Địa lý thì khi người ta nhắc đến bạn như một chuyên gia. Ví dụ: chuyên về hang động, chuyên về sông ngòi, chuyên về khí hậu… Còn nếu thích tổng hợp, đó là kiến thức phổ thông phổ quát… thì sau này mình nên đi các chuyên ngành làm việc với con người ví dụ: du lịch, quản lý nhà nước, nghiên cứu KHXH… ...Tính ứng dụng rất cao Nhiều người cứ nghĩ, khoa học địa lý chẳng có ứng dụng gì cả. Tôi cho rằng, họ chưa nắm hết vấn đề trong địa lý. Ví dụ: ngay từ những bài đầu của Địa lý lớp 10 học về bản đồ, phương hướng, kỹ năng xác định vị trí… Mọi người nói là “ông xe ôm” cũng rành, ra đường không biết thì hỏi… Đó là một sự sai lầm to lớn. Một chứng minh của tôi, trong một lần dẫn đoàn khách Việt Nam. Trên xe, tôi đã lưu ý rất nhiều lần là quý vị nếu đi 1 lần rất dễ bị lạc ở các đền Angkor. Thế nhưng, họ rất tự tin nào là có Ipad, nào là giỏi tiếng Anh… Nào ngờ, trong Đoàn vẫn có người lạc. Thậm chí lạc đến 10km chỉ vì không biết vị trí của 4 cửa Đông tây Nam Bắc. Đó cũng là lý do tại sao mà có rất ít người Việt chúng ta chịu đi khám phá, bởi vì họ “sợ” bị lạc, “sợ” môi trường bên ngoài tác động… Nhưng thực tế, nếu ai được trang bị kỹ năng và khoa học Địa lý sẽ thấy bình thường. Thậm chí, trong tất cả các lĩnh vực hiện nay khoa học Địa lý có tính ứng dụng rất cao từ xây dựng, công nghiệp đến đô thị và nông nghiệp… tuy nhiên, do phần khao học “nền” (khoa học phổ thông) không được quan tâm, chú ý dẫn đến sự “chủ quan” về ngành học này trong một thời gian dài. Ví dụ: khi quy hoạch, giải phóng mặt bằng, xây cầu, làm đường… chúng ta chưa chú ý đến khía cạnh địa lý. Trường hợp, quy hoạch TP. HCM là một điển hình khi “ngập lụt”, “tình trạng kẹt xe”, “khói bụi”… ...Tầm nhìn chiến lược cho ngành khoa học Địa lý Cần phải nhận thức rằng, ngành nào là khoa học nền, có tính ứng dụng cho người học sau này. Ngành học nào cần cho con người khai sáng trí tuệ và tâm hồn? Đặc biệt, ngành học nào sẽ giải quyết cả về mặt ý thức hệ trong quản lý nhà nước và điều hành đất nước, phải chăng là khoa học Địa lý? Ví dụ trường hợp biển Đông. Thế kỷ 21 là “thế kỷ của Đại dương”, quốc gia nào làm chủ đại dương thì sẽ mạnh về biển và giàu về biển. Rõ ràng, chúng ta cần có tầm nhìn thế kỷ 50 năm hay 100 năm cho vấn đề biển Đông nhất là tầm nhìn về “địa chính trị”, “tài nguyên vị thế”, “địa biển Đông”… Ta hãy đặt ra những giả thuyết như sau: + Nếu Trung quốc không trao trả Hoàng Sa cho ta thì sau 50 năm nữa ta sẽ mất vĩnh viễn, đến lúc đó con cháu ta sẽ đặt lại câu hỏi 50 năm trước chúng ta đã làm gì? + Tới bao giờ ta mới làm “chủ được trên biển Đông” khi ngày hôm nay, có quá nhiều công trình tiền tỷ đã trôi theo biển? Liệu việc NCKH về biển đảo cho 50 năm tiếp theo có tốt hơn hay vẫn trì trệ theo kiểu “tuy duy nhiệm kỳ”. + Đã đến lúc, phải thay đổi, đổi mới tư duy, cải cách hệ thống nhất là về mặt giáo dục. Ví dụ: đưa các vấn đề về biển đảo theo lộ trình từ thấp tới cao (mẫu giáo đến Đại học), lồng ghép vào chương trình học để “tạo ra một thế hệ mới”, có thể gọi là “thế hệ của biển đảo”, “con người của biển đảo”. Họ có một tình yêu vì biển, luôn vươn xa biển, luôn khẳng định mình làm chủ biển cả và “ngoan cường trước sóng gió của kẻ thù”. + Cải cách cách học, phương pháp dạy, chương trình sách giáo khoa… đổi mới tư duy mà ngành khoa Địa lý hiện nay để thể đảm nhận. Ví dụ: dạy con ngay từ nhỏ phải biết quan sát cuộc sống, phân tích các yếu tố trong môi trường sống xung quanh, giải thích các vấn đề xung quanh cuộc sống của trẻ còn. Ngành Địa lý tổng hợp sẽ giải phóng tư duy, giúp trẻ làm chủ bản thân, tự lực ngay từ bé… Lớn lên chút nữa, cho bé đi du lịch để mở rộng tri thức, mở rộng tế giới quan của bé qua các vấn đề xã hội… + Hiện nay, yếu tố biển Đông phải được xem là quyết sách trong quản lý nhà nước đối với vùng biển và hải đảo. Có như vậy, chúng ta mới có thể từng bước theo lộ trình làm chủ biển Đông, vươn ra biển lớn và trở thành cường quốc biển trong tương lai. ............................... Tác giả : Long Ngo