Tổng hợp tất cả công thức tính toán trong địa lý THPT - Có ví dụ cụ thể

🔢 I. CÔNG THỨC CHUNG VỀ TÍNH TOÁN

Nội dung	Công thức	Ghi chú
1. Tính mật độ dân số	`MĐDS = Dân số / Diện tích`	Đơn vị: người/km²
2. Tính gia tăng dân số tự nhiên	`Tăng TN (%) = (Số sinh - Số chết) / Dân số × 100`
3. Tính gia tăng dân số cơ học	`Tăng CM (%) = (Số người đến - Số người đi) / Dân số × 100`
4. Tốc độ tăng trưởng	`Tốc độ tăng (%) = (Giá trị năm sau - Giá trị năm trước) / Giá trị năm trước × 100`
5. Bình quân đầu người	`GDP/người = Tổng GDP / Dân số`

📈 II. KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Tính cơ cấu (%)


Cơ cấu (%) = (Giá trị thành phần / Tổng giá trị) × 100

Ví dụ: Cơ cấu ngành nông nghiệp trong tổng GDP.

2. Tốc độ tăng trưởng kinh tế


Tốc độ tăng trưởng = (Giá trị năm sau / Giá trị năm trước) × 100

Có thể tính tốc độ tăng theo chuỗi năm liên tiếp.

3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế


Δ cơ cấu (%) = Cơ cấu năm sau - Cơ cấu năm trước

Xác định xu hướng tăng/giảm của từng ngành.

🌾 III. NÔNG – LÂM – NGƯ NGHIỆP

Nội dung	Công thức
Năng suất cây trồng	`NS = Sản lượng / Diện tích gieo trồng`
Bình quân lương thực	`BQ = Sản lượng lương thực / Dân số`
Tăng trưởng sản lượng	`Tăng (%) = (SL năm sau - SL năm trước) / SL năm trước × 100`

🏭 IV. CÔNG NGHIỆP

1. Hiệu suất sử dụng công suất


Hiệu suất = (Sản lượng thực tế / Công suất thiết kế) × 100

2. Chỉ số sản xuất công nghiệp


Chỉ số SXCN = (Giá trị SXCN năm sau / Năm gốc) × 100

🚢 V. DỊCH VỤ – VẬN TẢI – DU LỊCH

Nội dung	Công thức
Cường độ vận tải	`Khối lượng vận chuyển / Chiều dài`
Mật độ giao thông	`Số phương tiện / Diện tích hoặc dân số`
Doanh thu du lịch / bình quân	`Doanh thu / Số khách`

📊 VI. BIỂU ĐỒ - BẢN ĐỒ

Nội dung	Công thức / Ghi chú
Tính giá trị tuyệt đối từ biểu đồ tròn	`Giá trị = Tổng × Tỷ lệ (%) / 100`
Tính quy mô cột biểu đồ	Quy đổi theo tỷ lệ đồ họa
Chuyển đổi số liệu để vẽ biểu đồ miền/cột	`Tỷ lệ (%) = Giá trị thành phần / Tổng × 100`
Tính bán kính biểu đồ tròn	`R = √(Tổng giá trị / π)` (nếu vẽ theo diện tích)

🧮 VII. TÍNH TOÁN TRONG THỰC HÀNH ĐỊA LÝ

Nội dung	Công thức
Khoảng cách thực tế	`D = Tỷ lệ × Khoảng cách trên bản đồ`
Mật độ sông ngòi	`Mật độ = Tổng chiều dài sông / Diện tích lưu vực`
Độ cao tương đối	`Độ cao điểm A - Độ cao điểm B`
Độ dốc địa hình	`Độ dốc = (Độ cao / Khoảng cách ngang) × 100%`

📚 TỔNG HỢP NHANH CÁC DẠNG BÀI TẬP THƯỜNG GẶP

Chủ đề	Dạng bài toán	Áp dụng công thức
Dân số	Mật độ, gia tăng TN và CM, tốc độ tăng	Phần I
Kinh tế	Cơ cấu, tốc độ tăng GDP, GDP/người	Phần II
Nông nghiệp	Năng suất, bình quân, sản lượng	Phần III
Biểu đồ	Tròn, miền, cột ghép, cột chồng	Phần VI
Bản đồ	Khoảng cách, tỷ lệ, độ cao	Phần VII

✨ GỢI Ý GHI NHỚ THƠ

Một cách nhớ công thức thú vị:

"Mật độ thì lấy dân chia,
Tăng tự nhiên nhớ sinh – tử trừ nhau.
Tốc độ tăng hãy ghi mau,
Lấy sau trừ trước, chia nhau trước liền.
Cơ cấu phần trăm cho tiền,
Thành phần chia tổng – đơn giản dễ làm!"

....................

Dưới đây là tổng hợp công thức Địa lý THPT kèm ví dụ chi tiết, cụ thể và dễ hiểu, phân chia theo chuyên đề để học sinh dễ học – dễ dùng – dễ nhớ!

🧮 I. CÔNG THỨC CƠ BẢN TOÁN HỌC TRONG ĐỊA LÝ

1. Mật độ dân số (người/km²)

Công thức:

MĐDS = Dân số / Diện tích

Ví dụ:

Một tỉnh có dân số 2.000.000 người, diện tích 5.000 km²

→ MĐDS = 2.000.000 / 5.000 = 400 người/km²

2. Tốc độ tăng trưởng (%)

Công thức:

Tốc độ tăng (%) = ((Giá trị năm sau - năm trước) / năm trước) × 100

Ví dụ:

GDP năm 2022 là 1.000 tỷ, năm 2023 là 1.100 tỷ

→ ((1100 - 1000)/1000) × 100 = 10%

3. Cơ cấu (%)

Công thức:

Cơ cấu (%) = (Giá trị thành phần / Tổng giá trị) × 100

Ví dụ:

Trong cơ cấu ngành kinh tế: Nông nghiệp 200 tỷ, Công nghiệp 500 tỷ, Dịch vụ 300 tỷ

→ Tổng = 1000 tỷ

→ Nông nghiệp: (200/1000) × 100 = 20%

🌾 II. NÔNG – LÂM – NGƯ NGHIỆP

1. Năng suất cây trồng (tạ/ha)

Công thức:

Năng suất = Sản lượng / Diện tích gieo trồng

Ví dụ:

Sản lượng lúa 1.000.000 tấn, diện tích 500.000 ha

→ 1.000.000 / 500.000 = 2 tấn/ha = 20 tạ/ha

2. Bình quân lương thực đầu người (kg/người)

Công thức:

BQLT = Sản lượng lương thực / Dân số

Ví dụ:

Sản lượng: 3 triệu tấn, dân số 10 triệu người

→ 3.000.000.000 kg / 10.000.000 = 300 kg/người

🏭 III. CÔNG NGHIỆP – DỊCH VỤ

1. Hiệu suất sử dụng công suất nhà máy

Công thức:

Hiệu suất (%) = (Sản lượng thực tế / Công suất thiết kế) × 100

Ví dụ:

Một nhà máy có công suất 100.000 tấn/năm, sản xuất được 90.000 tấn

→ Hiệu suất = (90.000 / 100.000) × 100 = 90%

📈 IV. TÍNH TOÁN BIỂU ĐỒ – THỐNG KÊ

1. Tính tỷ lệ phần trăm để vẽ biểu đồ tròn

Công thức:

Tỷ lệ (%) = (Giá trị thành phần / Tổng giá trị) × 100

Ví dụ:

Ngành A: 200, Ngành B: 300, Ngành C: 500

→ Tổng: 1000

→ Ngành A: (200/1000) × 100 = 20%

2. Tính số đo góc biểu đồ tròn

Công thức:

Số đo góc = Tỷ lệ (%) × 360° / 100

Ví dụ:

20% → (20 × 360) / 100 = 72°

🗺️ V. CÔNG THỨC ĐỊA HÌNH – BẢN ĐỒ

1. Tính khoảng cách thực tế

Công thức:

Khoảng cách thực = Khoảng cách bản đồ × mẫu số tỉ lệ

Ví dụ:

Trên bản đồ tỉ lệ 1:1.000.000, 2 cm → thực tế = 2 × 1.000.000 = 2.000.000 cm = 20 km

2. Tính độ cao tương đối

Công thức:

Độ cao tương đối = Đỉnh cao nhất - chân núi hoặc mực nước biển

Ví dụ:

Đỉnh núi cao 1.500 m, chân núi 200 m

→ Độ cao tương đối = 1.500 – 200 = 1.300 m

🎯 GỢI Ý DẠNG BÀI TẬP THƯỜNG GẶP

Dạng bài	Ví dụ đề	Công thức áp dụng
So sánh tốc độ tăng	GDP năm 2020 – 2023	Tăng trưởng (%)
Vẽ biểu đồ	Dữ liệu 3 ngành kinh tế	Cơ cấu (%)
Tính năng suất cây trồng	Sản lượng, diện tích	Năng suất = SL / DT
Mật độ dân số	Dân số, diện tích	MĐDS = DS / DT
Khoảng cách bản đồ	Bản đồ, tỉ lệ	D = độ dài × mẫu số

Dưới đây là tổng hợp toàn bộ công thức tính toán môn Địa lý THPT, chia theo lớp 10 – 11 – 12 theo chương trình hiện hành (cả SGK cũ và chương trình GDPT 2018), kèm ví dụ minh họa. Cực phù hợp để ôn tập, luyện đề, thi tốt nghiệp và cả dạy học thực tế trên lớp.

🧭 LỚP 10 – ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP & TỰ NHIÊN

I. Địa lý Tự nhiên & Dân cư Thế giới

Nội dung Công thức Ví dụ minh họa
1. Mật độ dân số (người/km²) MĐDS = DS / DT DS = 90 triệu, DT = 330.000 km² → MĐDS = 273 người/km²
2. Gia tăng dân số tự nhiên (%) (Số sinh - Số chết) / DS × 100 SS = 1,5 triệu, SC = 0,5 triệu, DS = 100 triệu → (1,5 – 0,5)/100 × 100 = 1%
3. Tốc độ tăng dân số (%) (DS năm sau - DS năm trước) / DS năm trước × 100 DS 2020 = 98 triệu, 2021 = 100 triệu → Tăng 2,04%
4. Cơ cấu dân số (%) Thành phần / Tổng × 100 Dân số 0-14 tuổi: 25 triệu → (25/100) × 100 = 25%

II. Bản đồ & Kỹ năng địa lý

Nội dung Công thức Ghi chú
1. Tính khoảng cách thực tế D = khoảng cách bản đồ × mẫu số tỉ lệ 3 cm × 1.000.000 = 30 km
2. Tính độ cao tương đối Độ cao đỉnh - độ cao chân Đỉnh 1.200m, chân 200m → 1.000m
3. Độ dốc địa hình (%) Độ cao / Khoảng cách ngang × 100 200m / 1.000m = 20%

🧭 LỚP 11 – ĐỊA LÝ KINH TẾ & ĐỊA LÝ KHU VỰC

I. Kinh tế thế giới

Nội dung Công thức Ví dụ
1. GDP/người (USD) GDP/người = GDP / DS GDP: 300 tỉ USD, DS: 100 triệu → 3.000 USD/người
2. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (Năm sau - năm trước)/năm trước × 100 2021: 200 tỷ, 2022: 220 tỷ → 10%
3. Cơ cấu ngành kinh tế (%) Giá trị ngành / Tổng × 100 Nông: 25, Công: 50, DV: 75 → Tổng 150 → Nông: 16,7%

II. Khu vực & quốc gia

Nội dung Công thức Ghi chú
1. Chuyển dịch cơ cấu % năm sau - % năm trước Dịch vụ 2020: 30%, 2025: 40% → tăng 10%
2. So sánh tỷ trọng giữa các ngành Chênh lệch tỷ trọng Công nghiệp 45%, nông nghiệp 25% → chênh 20%

🧭 LỚP 12 – ĐỊA LÝ VIỆT NAM (THI TỐT NGHIỆP)

I. Dân cư – Lao động – Đô thị

Nội dung Công thức Ví dụ
1. Mật độ dân số (người/km²) DS / DT DS: 96 triệu, DT: 331.000 km² → 290 người/km²
2. Bình quân lương thực Sản lượng / DS SL = 45 triệu tấn → 468 kg/người
3. Cơ cấu lao động (%) Số LĐ ngành / Tổng số LĐ × 100 CN: 30 triệu, Tổng: 60 triệu → 50%

II. Nông – Lâm – Ngư nghiệp

Nội dung Công thức Ví dụ
1. Năng suất (tạ/ha) Sản lượng / Diện tích 1.000.000 tấn / 500.000 ha = 2 tấn/ha = 20 tạ/ha
2. Tỉ trọng ngành (%) Giá trị ngành / Tổng × 100 NN: 200, CN: 400, DV: 400 → NN: 20%

III. Công nghiệp – Dịch vụ – Kinh tế biển

Nội dung Công thức Ví dụ
1. Hiệu suất sử dụng công suất Thực tế / Thiết kế × 100 90.000 / 100.000 = 90%
2. Tốc độ tăng trưởng CN (Năm sau - năm trước) / năm trước × 100 2022: 500 tỷ, 2023: 550 tỷ → 10%
3. Cơ cấu dịch vụ vận tải (%) Vận tải loại A / Tổng vận tải × 100 Đường bộ: 60%, Đường thủy: 40%

IV. Kỹ năng – Biểu đồ – Thống kê

Dạng biểu đồ Công thức tính Ghi chú
Tròn Giá trị / Tổng × 100, góc = tỷ lệ % × 360° / 100 Dễ kiểm tra cơ cấu
Miền Tỷ lệ (%) theo năm Dùng cho cơ cấu biến đổi theo thời gian
Cột chồng / cột ghép Dùng số tuyệt đối hoặc tương đối Vẽ cần thước và khoảng cách chính xác

📌 GỢI Ý: Tổng hợp dạng bài tập luyện theo lớp

Lớp Dạng bài Gợi ý sử dụng
10 Mật độ DS, tốc độ tăng, bản đồ, độ cao Cơ bản, áp dụng nhiều dạng biểu đồ
11 GDP/người, cơ cấu, chuyển dịch kinh tế Rèn kỹ năng so sánh và lập bảng
12 Năng suất, hiệu suất, cơ cấu ngành, biểu đồ Phục vụ ôn thi TN & ĐGNL

........,.,...............

Bài thơ lục bát tổng hợp công thức Địa lý THPT, chia theo lớp 10 – 11 – 12, ngắn gọn – súc tích – dễ học – dễ thuộc – dễ truyền cảm hứng!

📘 LỚP 10 – ĐỊA LÝ CƠ BẢN

Địa hình cao thấp đừng quên
Tính dốc chia độ – khoảng trên, nhớ liền!

Dân cư đông – thưa phân biên,
Lấy dân chia đất, ra liền mật đô~

Bản đồ đo khoảng cách to,
Lấy tỉ lệ nhân – đơn vị đừng quên!

hoặc/hay

Muốn tìm mật độ dân sinh,
Dân chia cho đất, rõ rành số ra.

Khoảng cách địa lý gần xa,
Dài nhân tỷ lệ – thế là xong ngay.

Địa hình tính dốc đừng say,
Cao chia khoảng cách, nhân bày phần trăm.

Địa lý tự nhiên quanh năm,

Hiểu sâu bản chất – trí tầm mở mang.

📗 LỚP 11 – ĐỊA LÝ KINH TẾ THẾ GIỚI

GDP tính chẳng rối ren,
Chia dân cho tổng, thế nên ra liền.

Tốc độ tăng – một công bên,
Trừ trước ra sau, chia lại năm nền.

Cơ cấu ngành, tỉ lệ quen,
Thành phần chia tổng, phần trăm rất hiền.

........

GDP người – phép đo vàng,
Tổng chia dân số rõ ràng số trung.

Tốc độ tăng trưởng bao dung,
Sau trừ năm trước, chia cùng năm qua.

Cơ cấu tính cũng thật là,
Thành phần chia tổng – chẳng sa lối nào.

Kinh tế thế giới muôn màu,

Hiểu sâu thời đại – nhìn vào biết ngay.

📙 LỚP 12 – ĐỊA LÝ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI

Nông – lâm – ngư nghiệp đua chen,
Năng suất = sản / diện, học liền nhớ ngay!

Lương thực bình quân tính hay,
Sản lượng chia số dân này là xong.

Biểu đồ tròn vẽ cho ngon,
Tỉ lệ nhân góc – phải tròn mới thi!

Khoảng cách thật – nhớ công thức chi:
Đo × tỉ lệ – chuyển liền sang km!

........

Năng suất cây trồng bao la,
Sản lượng chia đất, thế là tỏ thông.

Lương thực bình quân khắp đồng,
Chia cho dân số, học xong nhớ liền.

Biểu đồ tròn tính dịu hiền,
Tỷ phần nhân góc – trăm chia nhẹ nhàng.

Công suất nhà máy vẻ vang,

Thực chia thiết kế – x trăm cho đều.

🎓 TỔNG KẾT THƠ TOÀN KHÓA

Địa lý công thức rất hay,
Học trò chăm chỉ – điểm bay trên trời!

Công nghiệp, dân số rạng ngời,
Hiểu sâu – tính đúng – rạng ngời mùa thi!

....

Địa lý chẳng phải mơ hồ,
Toán trong địa lý cũng vô cùng tài.

Học cho thấu đáo mỗi bài,

Ngẫm cho thấu lý – ngày mai vững vàng.

................................................

Tài liệu Địa Lý được idialy.com sưu tầm trên đây chỉ mang tính chất tham khảo.

idialy.com không chịu bất cứ trách nhiệm nào nếu có sự cố xảy ra.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

Điểm 10+ Địa Lý

iDiaLy.com - Tài liệu, videos địa lý miễn phí

- Kênh youtube.idialy.com

- Kênh tiktok.idialy.com

- Nhóm: iDiaLy.HLT.vn

- Trang: DiaLy.HLT.vn

- Webiste: iDiaLy.com - diali.HLT.vn

Nội dung	Công thức	Ví dụ minh họa
1. Mật độ dân số (người/km²)	`MĐDS = DS / DT`	DS = 90 triệu, DT = 330.000 km² → MĐDS = 273 người/km²
2. Gia tăng dân số tự nhiên (%)	`(Số sinh - Số chết) / DS × 100`	SS = 1,5 triệu, SC = 0,5 triệu, DS = 100 triệu → `(1,5 – 0,5)/100 × 100 = 1%`
3. Tốc độ tăng dân số (%)	`(DS năm sau - DS năm trước) / DS năm trước × 100`	DS 2020 = 98 triệu, 2021 = 100 triệu → Tăng 2,04%
4. Cơ cấu dân số (%)	`Thành phần / Tổng × 100`	Dân số 0-14 tuổi: 25 triệu → `(25/100) × 100 = 25%`

Nội dung	Công thức	Ghi chú
1. Tính khoảng cách thực tế	`D = khoảng cách bản đồ × mẫu số tỉ lệ`	3 cm × 1.000.000 = 30 km
2. Tính độ cao tương đối	`Độ cao đỉnh - độ cao chân`	Đỉnh 1.200m, chân 200m → 1.000m
3. Độ dốc địa hình (%)	`Độ cao / Khoảng cách ngang × 100`	200m / 1.000m = 20%

Nội dung	Công thức	Ví dụ
1. GDP/người (USD)	`GDP/người = GDP / DS`	GDP: 300 tỉ USD, DS: 100 triệu → 3.000 USD/người
2. Tốc độ tăng trưởng kinh tế	`(Năm sau - năm trước)/năm trước × 100`	2021: 200 tỷ, 2022: 220 tỷ → 10%
3. Cơ cấu ngành kinh tế (%)	`Giá trị ngành / Tổng × 100`	Nông: 25, Công: 50, DV: 75 → Tổng 150 → Nông: 16,7%

Nội dung	Công thức	Ghi chú
1. Chuyển dịch cơ cấu	`% năm sau - % năm trước`	Dịch vụ 2020: 30%, 2025: 40% → tăng 10%
2. So sánh tỷ trọng giữa các ngành	`Chênh lệch tỷ trọng`	Công nghiệp 45%, nông nghiệp 25% → chênh 20%

Nội dung	Công thức	Ví dụ
1. Mật độ dân số (người/km²)	`DS / DT`	DS: 96 triệu, DT: 331.000 km² → 290 người/km²
2. Bình quân lương thực	`Sản lượng / DS`	SL = 45 triệu tấn → 468 kg/người
3. Cơ cấu lao động (%)	`Số LĐ ngành / Tổng số LĐ × 100`	CN: 30 triệu, Tổng: 60 triệu → 50%

Nội dung	Công thức	Ví dụ
1. Năng suất (tạ/ha)	`Sản lượng / Diện tích`	1.000.000 tấn / 500.000 ha = 2 tấn/ha = 20 tạ/ha
2. Tỉ trọng ngành (%)	`Giá trị ngành / Tổng × 100`	NN: 200, CN: 400, DV: 400 → NN: 20%

Nội dung	Công thức	Ví dụ
1. Hiệu suất sử dụng công suất	`Thực tế / Thiết kế × 100`	90.000 / 100.000 = 90%
2. Tốc độ tăng trưởng CN	`(Năm sau - năm trước) / năm trước × 100`	2022: 500 tỷ, 2023: 550 tỷ → 10%
3. Cơ cấu dịch vụ vận tải (%)	`Vận tải loại A / Tổng vận tải × 100`	Đường bộ: 60%, Đường thủy: 40%

Dạng biểu đồ	Công thức tính	Ghi chú
Tròn	`Giá trị / Tổng × 100`, góc = tỷ lệ % × 360° / 100	Dễ kiểm tra cơ cấu
Miền	`Tỷ lệ (%)` theo năm	Dùng cho cơ cấu biến đổi theo thời gian
Cột chồng / cột ghép	Dùng số tuyệt đối hoặc tương đối	Vẽ cần thước và khoảng cách chính xác

Lớp	Dạng bài	Gợi ý sử dụng
10	Mật độ DS, tốc độ tăng, bản đồ, độ cao	Cơ bản, áp dụng nhiều dạng biểu đồ
11	GDP/người, cơ cấu, chuyển dịch kinh tế	Rèn kỹ năng so sánh và lập bảng
12	Năng suất, hiệu suất, cơ cấu ngành, biểu đồ	Phục vụ ôn thi TN & ĐGNL