Sổ tay Thuật ngữ Địa Lý (X)

XAEN : (Sahen) thuật ngữ có gốc từ tiếng Arap chỉ vùng đất có cảnh quan đặc trưng là xavan cây

bụi xen lẫn cây keo ( acacia), nằm ở rìa phía nam hoang mạc Xahara.

XÂM THỰC : thuật ngữ có nghĩa chung chỉ toàn bộ các quá trình phá huỷ lớp đất dá phủ trên

mặt đất do các tác nhân : gió, nước biển, băng hà, nước chảy vv...Trong một số tài liệu, thuật

ngữ xâm thực cũng còn được dùng để chỉ tác động bóc mòn lớp phủ trên mặt. Ví dụ : xâm

thực thổ nhưỡng ( bóc mòn lớp đất màu ở trên mặt lớp thổ nhưỡng).

XÂM THỰC DỌC : hiện tượng phá huỷ đất đá, hạ thấp lòng sông theo chiều thẳng đứng, làm

cho độ dốc của sông giảm dần, trắc diện lòng sông kéo dài về phía thượng nguồn. Hiện tượng

xâm thực dọc xảy ra mạnh nhất là ở khúc thượng lưu sông.

XÂM THỰC NGANG : hiện tượng phá huỷ đất đá ở hai bên sườn, làm cho thung lũng và lòng sông mở rộng ra theo chiều ngang. Hiện tượng xâm thực ngang xảy ra mạnh nhất là ở khúc hạ lưu sông.

XENVA : (selva) thuật ngữ chỉ loại rừng nguyên sinh ở lưu vực sông Amadôn ( Nam Mĩ).

XÊCÔIA : cây khổng lồ, thuộc họ Thông, mọc trên các sườn núi phía tây Bắc Mĩ. Xêcôia có thể

sống tới 2.000 năm, thân cây thường cao tới 140m, gốc cây có thể xẻ đường cho ô tô đi qua.

XÊMIT : (Sémites) tộc người ở Tây Á, bao gồm các dân tộc Aráp, Do Thái, Xiri vv...Theo huyền

thoại thì người Xêmit là dòng dõi của Xem, con cả của Nô Ê, người đã sống sót sau nạn Đại

Hồng thuỷ được ghi trong kinh Thánh.

XIDAN : (sisal) giống dứa dại mọc ở Mêhicô. Lá cho sợi dùng để xe dây, dệt vải.

XÍCH ĐẠO : vòng tròn tưởng tượng, vĩ tuyến lớn nhất trên bề mặt Trái Đất, cách đều hai cực và

chia Trái Đất ra hai bán cầu Bắc và Nam.

XIERA : (sierra) thuật ngữ có gốc từ tiếng Tây Ban Nha, có nghĩa là dãy núi. Ví dụ : xiera Mađrê, xiera Nêvađa...

XIMUN : (simoon) loại gió nóng khô, thổi rất mạnh về mùa xuân và hạ trong các hoang mạc

Xahara và Arap. Loại gió này cuốn theo nhiều cát bụi, làm cho thời tiết u ám, tối tăm, gây nguy hiểm cho việc đi lại trong hoang mạc.

XÍ NGHIỆP : đơn vị kinh tế cơ sở, thực hiện chức năng sản xuất công nghiệp.

XÍ NGHIỆP LIÊN HỢP : hình thức tổ chức công nghiệp, tập hợp trên một lãnh thổ nhất định, tất cả những cơ sở sản xuất có liên quan chặt chẽ với nhau trong quá trình làm ra sản phẩm.

XÍ NGHIỆP SIÊU QUỐC GIA : xí nghiệp lớn, kiểm soát nhiều cơ sở sản xuất nằm ở bên ngoài lãnh thổ một quốc gia.

XIÔNIT : (sionisme) chủ nghĩa dân tộc, nhằm mục đích lập ra một cộng đồng người Do Thái đông đảo ở Palextin. Ví dụ : việc thành lập nhà nước Ixraen là một thắng lợi lớn của chủ nghĩa Xiônit.

XIRÔCCÔ : (sirocco) thuật ngữ có gốc tiếng Arap chỉ loại gió rất nóng và khô, cuốn theo nhiều

bụi, thổi từ hoang mạc Xahara vào lãnh thổ Angiêri khi có các khu hạ áp trấn ngự ở Địa Trung Hải.

XLAVƠ : (Slaves) nhóm dân tộc sinh sống ở Trung và Đông Âu, có quan hệ chặt chẽ với nhau,

không phải về mặt dân tộc, mà về mặt ngôn ngữ. Xlavơ chia ra hai nhóm : nhóm phương bắc

gồm các dân tộc : Nga, Ucren, Ba Lan, Séc, Xlôvac và nhóm phương nam gồm có các dân tộc

Xecbia, Crôaxia và Bungari vv...

XÓI MÒN : hiện tượng phá huỷ các lớp đất đá do quá trình cọ xát lâu dài của các dòng nước chảy, của sóng, của nước lũ v.v...

XUÂN PHÂN : 1 - vị trí của Trái Đất trên quỹ đạo vào ngày 21 tháng 3. Lúc đó Mặt Trời chiếu

thẳng góc với mặt đất ở xích đạo, ngày và đêm dài bằng nhau ở bất cứ điểm nào trên hai bán cầu.

2 - một trong 24 tiết của âm dương lịch, nằm giữa tiết Lập xuân và Lập hạ.

XUẤT CƯ : hiện tượng di chuyển của dân cư một nước ra khỏi biên giới quốc gia, để sang cư trú ở

một nước khác. Nguyên nhân của các cuộc xuất cư rất khác nhau. Có thể là do kinh tế, do

chính trị, do tôn giáo vv...

XUẤT KHẨU : hiện tượng vận chuyển, đem các hàng hoá ( sản phẩm nông nghiệp, công nghiệp

vv...) hoặc vốn đầu tư ra nước ngoài.

XUNAMI : ( Tsunami) thuật ngữ có gốc từ tiếng Nhật. X. Sóng thần.

HLTcoffee.com - Vị thật cafe Việt