ĐỊA LÝ DU LỊCH VIỆT NAM (Phần 1)
ĐỊA
LÝ DU LỊCH VIỆT NAM
a.
Vai trò. Du lịch, theo “Pháp lệnh du lịch”
do Chủ tịch nước ta kí 20/02/1999: “Du
lịch là hoạt động của con người ở ngoài
nơi cư trú thường xuyên của mình; nhằm thoả mãn nhu cầu tham quan, giải trí,
nghỉ dưỡng trong một thời gian nhất định”. (Điểm 1, Điều 10, trang 8). Du
lịch đã và đang trở thành nhu cầu không thể thiếu được trong đời sống VH - XH,
nó phát triển mạnh mẽ như là một ngành kinh tế quan trọng của nhiều nước. Từ
sau chiến tranh TG II (đặc biệt là từ 1950) trở lại đây, hoạt động du lịch trên
TG trở nên rất nhộn nhịp. Năm 1950, số khách du lịch quốc tế ~ 25,3 triệu,
doanh thu 2,4 tỉ USD. Năm 1990, số khách du lịch đã tăng lên ~ 454,9 triệu và
doanh thu trên 255,0 tỉ USD. Gần đây tốc độ tăng trưởng có chững lại chút ít, nhưng
năm 2001 gẫn đạt 693,0 triệu khách với doanh thu ~ 462,2 tỉ USD.
Trong nền kinh tế và đời sống xã
hội, du lịch có vai trò rất quan trọng: Trước hết, nó
góp phần làm tăng sản phẩm trong nước (người ta coi đây là ngành có đóng góp
hàng đầu cho nền kinh tế), ví dụ, năm 2001, TSP của ngành du lịch trên thế giới
đạt 3.400 tỉ USD, chiếm 10,2% GNP toàn cầu, lôi cuốn ~ 203 triệu lao động
(10,6% LLLĐ thế giới). Tạo thêm việc làm cho người lao động. Là giấy thông hành
của hoà bình. Góp phần khai thác, bảo tồn các di sản văn hoá dân tộc, bảo vệ và
tôn tạo môi trường thiên nhiên - xã hội (hiện nay, ở nước ta, ngành này đã thu
hút ~ trên 150.000 lao động). Du lịch còn là “giấy thông hành của hòa bình”, là
phương tiện để giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, giữ gìn và phát huy bản
sắc dân tộc. Du lịch làm cho con người hiểu biết lẫn nhau, nắm vững hơn về lịch
sử, văn hóa, phong tục tập quán của dân tộc.
Du lịch còn góp phần khai thác, bảo tôn các di sản văn hóa và dân tộc,
bảo vệ và tôn tạo môi trường thiên nhiên, xã hội.
b.
Tài nguyên du lịch
●
Khái niệm: Tài nguyên du lịch là
cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, di tích cách mạng, giá trị nhân văn,
công trình LĐ sáng tạo của con người có thể SD nhằm thoả mãn nhu cầu du lịch.
Là yếu tố cơ bản để hình thành các điểm DL, khu DL nhằm tạo ra sự hấp dẫn du
lịch.
●
Tài nguyên du lịch tự nhiên: Là tổng thể tự
nhiên với các thành phần của nó có thể góp phần khôi phục và phát triển thể
lực, trí lực của con người, khả năng lao động và sức khoẻ của họ. Tài nguyên
này được lôi cuốn vào phục vụ cho nhu cầu cũng như sản xuất dịch vụ du lịch.
Tài nguyên du lịch tự nhiên bao gồm:
- Địa hình
+ Địa hình Karstơ, nước ta có khoảng 6,0 vạn ha đá
vôi lộ ra trên bề mặt (tập trung chủ yếu từ 160B trở ra), lại nằm
trong khu vực khí hậu nhiệt đới-ẩm-gió mùa rất thuận lợi cho quá trình karstơ
phát triển. Nước ta có đủ dạng karstơ trên mặt, ngầm (hang, động) có khả năng
thu hút khách du lịch. Hiện nay, đã phát hiện hàng trăm hang động với tổng
chiều dài 135km. Lớn nhất là các hang động ở vùng núi đá vôi Kẻ Bàng (Quảng
Bình), tổng chiều dài 73 km, ở Cao Bằng 26 km, ở Lạng Sơn 13 km, ở Sơn La trên
12km. Ở Kẻ Bàng, các hang động tạo thành một hệ thống liên hoàn, tập trung ở
thượng nguồn sông Son, chúng phân bố như một dòng sông, khi thì lộ ra, khi thì
đi ngầm trong núi (dài nhất và đẹp nhất là động Phong Nha). Các hang của nước
ta có cấu tạo phức tạp, những hang lớn thường có nhiều phòng, nhiều nhánh,
thông ra ngoài bằng nhiều cửa, tuy nhiên cũng có hang chỉ có một phòng rộng như
hang Dơi ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, rộng 200m, cao 120m, dài 328m. Các hang động ở
vùng miền núi, vịnh Hạ Long, Bái Tử Long và vùng Ninh Bình đều có nhiều dạng
cột đá, chuông đá, măng đá... rất hấp dẫn khách du lịch.
Có
thể chia các hang động của nước ta thành 3
khu vực chính: Ở Đông Bắc,
các hang chỉ phát triển theo chiều ngang và ngắn (trong đó, dài nhất là hang Cả
trên 3.342m, tính cả 3 tầng hang). Ở Tây Bắc, các hang phần lớn phát
triển theo chiều thẳng đứng, phân bậc rõ rệt. Ở Bắc Trường Sơn, các hang
chỉ phát triển theo chiều ngang và hầu hết là tuyến chảy của sông các con sông
hiện nay.
Bảng 5.9. Một số hang động dài nhất ở nước ta (tính
đến 1997).
Tên
hang
|
Tỉnh
|
Chiều
dài (m)
|
Độ
sâu (m)
|
Tên
hang
|
Tỉnh
|
Chiều
dài (m)
|
Độ
sâu
(m)
|
|
Phong Nha
|
Q.Bình
|
7729
|
83
|
NgườmSập
|
C.Bằng
|
2184
|
31
|
|
Hang
Tối
|
Q.Bình
|
5258
|
80
|
Hang Rắn
|
Sơn La
|
1718
|
87
|
|
Hang
Vòm
|
Q.Bình
|
5050
|
145
|
Hang Én
|
Q.Bình
|
1645
|
49
|
|
Q.Bình
|
3927
|
45
|
Hang Hổ
|
Q.Bình
|
1616
|
46
|
||
Hang
Thung
|
Q.Bình
|
3351
|
133
|
Rù Moóc
|
L.Sơn
|
1560
|
42
|
|
Hang
Cả
|
L.Sơn
|
3342
|
123
|
Khe Ry
|
C/Bằng
|
1387
|
120
|
|
Ngườm Pắc Bó
|
C.Bằng
|
3248
|
77
|
Q.Bình
|
1075
|
60
|
||
Hang
Over
|
Q.Bình
|
3244
|
103
|
Pắc Nàng
|
L.Sơn
|
1071
|
0
|
|
Rục Mòn
|
Q.Bình
|
2836
|
49
|
Pygmy
|
Q.Bình
|
845
|
94
|
|
Rục
Caroon
|
Q.Bình
|
2800
|
45
|
Ngườm Khu
|
C.Bằng
|
804
|
36
|
(Nguồn: Tuyển tập các công trình khoa
học, Trường ĐHKHTN, ngành Địa lý, 1998)
+
Dạng địa hình bờ biển,
đường bờ biển nước ta dài 3.260km, có nhiều bãi tắm, cùng hệ thống đảo, quần
đảo ven bờ. Từ Móng Cái - Hà Tiên có hàng loạt các bãi tắm đẹp như Trà Cổ, Bãi Cháy, Đồ Sơn, Hải Thịnh, Sầm Sơn, Cửa Lò,
Thiên Cầm, Đá Nhảy, Nhập Lệ, Cửa Tùng, Thuận An,
Cảnh Dương, Lăng Cô, Non Nước,
Mĩ Khê, Sa Huỳnh, Qui Nhơn, Đại Lãnh, Dốc Lết,
Nha Trang, Ninh Chữ, Mũi Né,
Vũng Tàu, Long Hải, Phước Hải. Theo đánh giá của Tổ chức du lịch thế giới (WTO), dải
bờ biển có những bãi tắm đẹp nhất nước ta là từ bãi Đại Lãnh (Khánh Hoà) dưới
chân đèo Cả qua vịnh Văn Phong - Nha Trang -
Ninh Chữ. (Riêng vịnh Văn Phong có thể tạo nên khu du lịch biển có thể cạnh
tranh được với các khu DL biển của các nước trong khu vực như Pattaya (Thái
Lan). Bãi biển của nước ta dài, rộng, nền chắc chắn, độ dốc chỉ 2 - 30,
độ mặn nước biển dưới 300/00, độ trong của nước biển dao
động từ 0,3- 0,5m (riêng ở Đại Lãnh và Văn Phong dao động từ 3 - 5m).
+
Hệ thống các đảo, quần đảo. Hiện nay cả nước có 9 huyện đảo, nhiều xã đảo với 18 vạn
dân, trải dọc vùng ven biển từ Quảng Ninh - Kiên Giang. Năm 1995, trong chương
trình nghiên cứu biển (đề tài KT-03-12) thì nước ta có 2.773 đảo lớn nhỏ ở ven
bờ (tính đến 100km). Diện tích 1.720 km2, trong đó có 84 đảo có diện
tích từ 
1 km2, chiếm 92,7% tổng diện tích đảo ven bờ; các
đảo có diện tích 10 km2 (là
24 đảo) và 100 km2 (là
3 đảo). Các đảo lớn nhất Phú Quốc (557km2), Cái Bầu (194km2),
Cát Bà (153km2), Trà Bản (76,4km2), Côn Lôn (57,4km2)...
Về phân bố, tập trung chủ yếu ở vùng biển Bắc Bộ và vùng vịnh Thái Lan. Những
tỉnh có nhiều đảo nhất là Quảng Ninh (2078 đảo, chiếm 74,94%), Hải Phòng (243
đảo), và 8,76%), Kiên Giang (159 đảo và 5,3%), Khánh Hoà (106 đảo và 8,82%).
Trong số các đảo trên, có ý nghĩa cho du lịch nhất là đảo Phú Quốc (Kiên
Giang), Cát Bà (Hải Phòng)...
1 km2, chiếm 92,7% tổng diện tích đảo ven bờ; các
đảo có diện tích 10 km2 (là
24 đảo) và 100 km2 (là
3 đảo). Các đảo lớn nhất Phú Quốc (557km2), Cái Bầu (194km2),
Cát Bà (153km2), Trà Bản (76,4km2), Côn Lôn (57,4km2)...
Về phân bố, tập trung chủ yếu ở vùng biển Bắc Bộ và vùng vịnh Thái Lan. Những
tỉnh có nhiều đảo nhất là Quảng Ninh (2078 đảo, chiếm 74,94%), Hải Phòng (243
đảo), và 8,76%), Kiên Giang (159 đảo và 5,3%), Khánh Hoà (106 đảo và 8,82%).
Trong số các đảo trên, có ý nghĩa cho du lịch nhất là đảo Phú Quốc (Kiên
Giang), Cát Bà (Hải Phòng)...
Bảng 5.10. Phân bố các đảo ven bờ phân theo vùng.
Các vùng
|
Hệ thống đảo
|
Trong đó: Các đảo có diện tích
1 km2 |
||||
Số đảo
|
%
|
Số đảo
|
%
|
D.Tích (km2)
|
%
|
|
Ven
bờ Bắc Bộ
|
2321
|
83,70
|
50
|
59,52
|
761,1914
|
47,68
|
Ven bờ B.Trung Bộ
|
57
|
2,06
|
3
|
3,57
|
9,424
|
0,59
|
Ven bờ N.trung Bộ
|
200
|
7,21
|
18
|
21,43
|
153,5418
|
9,61
|
Ven bờ Đ.Nam Bộ
|
30
|
1,05
|
5
|
5,95
|
76,9120
|
4,82
|
Vịnh
Thái Lan
|
165
|
6,96
|
8
|
9,52
|
595,4877
|
37,30
|
Tổng
cộng
|
2733
|
100,0
|
84
|
100,0
|
1596,5569
|
100,0
|
- Khí hậu. Khí hậu cũng được
coi là một dạng của tài nguyên du lịch.
Trong các chỉ tiêu của khí hậu, đáng quan tâm nhất là 2 chỉ tiêu nhiệt độ và độ ẩm của không khí. Ngoài
ra, cũng cần quan tâm đến các yếu tố khác như mưa, gió, ấp suất khí quyển, ánh
nắng mặt trời và những hiện tượng thời tiết đặc biệt. Nước ta, khí hậu nhiệt
đới - gió mùa tương đối thích hợp cho sức khoẻ của con người, khi hậu có sự
phân hoá cả theo thời gian và không gian, biên độ dao động nhiệt trung bình
không quá 150C, càng vào phía Nam càng thấp dần (Nha Trang 50C,
Nam Bộ chỉ còn 2-30C), lượng mưa 1.500 - 2.000mm... Như vậy, hoạt
động du lịch của nước ta còn tuỳ thuộc theo mùa của khí hậu, có thể diễn ra chỉ
vài tháng hoặc cả năm như ở các tỉnh phía Nam
-
Tài nguyên nước
Phục
vụ cho du lịch bao gồm nước trên mặt, nước ngầm và nước khoáng,
không chỉ cung cấp cho nhu cầu của các khu du lịch, mà còn tạo ra các loại hình
du lịch đa dạng như du lịch hồ, du lịch sông nước... Do đặc điểm của khí hậu
nhiệt đới - gió mùa cùng với các nguyên nhân khác, sông ngòi nước ta tuy nhiều,
nhưng ít có giá trị cho du lịch (trừ hệ thống sông Cửu Long và một vài con sông
khác như sông Hương...)
Về các hồ, nước ta có nhiều hồ
với nguồn gốc khác nhau: Hồ tự nhiên lớn có giá trị cho du lịch là hồ Ba
Bể, hồ ở độ cao 145m/biển, diện tích ~ 500 ha, dài 7km, chỗ rộng nhất là 2km,
độ sâu TB ~ 30m, hồ bị thắt khúc thành ba hồ nhỏ (Pé Lầm, Pé Lù, Pé Lèng). Về
các hồ nhân tạo, có 2 nguồn gốc (thuỷ điện và thuỷ lợi), có giá trị hàng đầu là
hồ thuỷ điện Hoà Bình, Dầu Tiếng (Tây Ninh),
Thác Bà (Yên Bái), Núi Cốc (Thái Nguyên), Đồng Mô - Ngải Sơn (Hà Tây)...
Về nước
ngầm, nước khoáng có giá trị đặc biệt là là nước khoáng thiên nhiên (dưới đất)
chứa một số thành phần vật chất đặc biệt như các nguyên tố hoá học, khí, nguyên
tố phóng xạ, hoặc một số tính chất vật lý như nhiệt độ, độ pH...có tác dụng cho
sức khoẻ của con người, đã SD cho chữa bệnh, du lịch và được phân loại thành
các nhóm chủ yếu sau: Nhóm nước khoáng
cacbonic (là nhóm nước khoáng quí), dùng cho giải khát, chữa một số bệnh
như cao huyết áp, xơ vữa động mạch nhẹ, các bệnh về thần kinh ngoại biên. Tiêu
biểu trong nhóm này là nước khoáng Vĩnh Hảo, khai thác từ 1928, SP có mặt cả ở
các nước ĐNÁ. Nhóm nước khoáng silic,
có tác dụng chữa các bệnh về đường tiêu hoá, thấp khấp, phụ khoa... Có ở Kim
Bôi (Hoà Bình), Hội Vân (Bình Định). Nước khoáng Kim Bôi có lượng Ca, Na khá
lớn, nhiệt độ ổn định 370C, thích hợp cho việc chữa các bệnh khớp,
dạ dày, viêm đại tràng. Nước khoáng Hội Vân, có hàm lượng silic cao, nhiệt độ
tới 790C, chữa được các bệnh viêm loét dạ dày, đại tràng, cổ tử
cung, điều hoà chức năng tiêu hoá... Nhóm
nước khoáng brôm - iôt - bo có tác dụng chữa bệnh ngoài da, thần kinh, phụ
khoa,... Ở nước ta, 2 nhà nghỉ Cẩm Phả (Quang Ninh) và Tiên Lãng (Hải Phòng) đã
SD nguồn nước khoáng Quang Hanh. Ngoài ra, còn có một số loại khác cũng có giá
trị cho du lịch nghỉ ngơi, chữa bệnh.
-
Tài nguyên sinh vật
Khi nhu cầu của con người ngày càng cao thì những thị hiếu về DL cũng đa
dạng; con người sau những ngày LĐ căng thẳng, họ muốn thư giãn, muốn hoà mình
vào thiên nhiên, từ đó xuất hiện một loại hình du lịch mới "Du lịch sinh thái", trong đó các khu bảo tồn
thiên nhiên có vai trò đặc biệt.
Về tài nguyên sinh vật,
thì tài nguyên rừng và động vật có ý nghĩa rất quan trọng không những về mặt
kinh tế, sinh thái, mà còn có ý nghĩa lớn với du lịch, đặc biệt là các khu rừng
nguyên sinh cùng các loài động vật quí hiếm.
Đối với tài nguyên sinh
vật, không phải tất cả đều là đối tượng của du lịch tham quan. Tuỳ theo mục
đích du lịch, mà có các hệ thống chỉ tiêu khác nhau. Ví dụ với loại hình du
lịch săn bắn thể thao; các chỉ tiêu săn bắn được qui định là các loài sinh vật
không ảnh hưởng đến quĩ gien, loài động vật dưới nước, trên mặt đất, trên cây
phải nhanh nhẹn; diện tích phải rộng, địa hình tương đối dễ vận động; xa khu
dân cư, đảm bảo tầm bay của đạn và sự an toàn của khách; cấm dùng súng dân dụng
và chất nổ nguy hiểm.
Năm 2007, cả
nước đã qui hoạch và mở rộng hệ thống vườn quốc gia, các khu bảo tồn thiên
nhiên, bao gồm: 30 vườn quốc, 65 khu dự trữ thiên nhiên và bảo tồn loài – sinh
cảnh.
8 khu đã được
UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển của thế giới: Cần Giờ, Cát Tiên, Cát Bà, Châu thổ sông Hồng (thuộc 3
tỉnh Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình) gồm vườn quốc gia Xuân Thủy và khu bảo tồn
thiên nhiên Tiền Hải, U Minh Thượng, Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An, trung
tâm là vườn quốc gia Pù Mát (12/02/2008), Cù Lao Chàm (05/2009), Cà Mau (05/2009).
Một trong những
mục tiêu xây dựng hệ thống vườn quốc gia là để bảo vệ các khu cảnh quan tự
nhiên, phục vụ mục đích khoa học, giáo dục và du lịch sinh thái.
Bảng
5.11. 30 vườn quốc gia của Việt Nam
TT
|
Tên
|
Địa
điểm
|
D.Tích
(ha)
|
Năm
Th/ lập
|
Đặc
điểm đặc trưng
|
1
|
Cúc Phương
|
N.Bình-H.Bình-T.Hóa
|
22200
|
1962
|
Rừng trên núi đá vôi. Voọc mông trắng.
|
2
|
Cát Bà
|
Hải Phòng
|
15200
|
1986
|
Rừng
á nhiệt đới trên núi đá vôi. Voọc đầu trắng.
|
3
|
Ba Vì
|
Hà Tây
|
7377
|
1991
|
Rừng
á nhiệt đới
|
4
|
Bạch Mã
|
T-T-Huế
|
22031
|
1991
|
Rừng
á nhiệt đới miền Trung. Trĩ, sao, voọc chà vá.
|
5
|
Ba Bể
|
Bắc Cạn
|
7610
|
1992
|
Rừng,hồ
trên núi. Voọc mũi hếch
|
6
|
Bến En
|
Thanh Hóa
|
38153
|
1992
|
Rừng
nhiệt đới thường xanh
|
7
|
Cát Tiên
|
Đ.Nai – L.Đồng –
B.Phước
|
73878
|
1992
|
Rừng
ĐNBộ. Voi, cá sấu, ngan cánh trắng.
|
8
|
Yok Đôn
|
Đắc Lắk
|
58200
|
1992
|
Rừng
khộp. Voi, bò rừng,bò tót.
|
9
|
Côn Đảo
|
Bà Rịa - VT
|
19998
|
1993
|
Rừng
trên đảo. Động vật biển
|
10
|
Tam Đảo
|
V.Phúc-T.Nguyên-T.Quang
|
36883
|
1996
|
Rừng á nhiệt đới, sam bông. Voọc mũi hếch, voọc đen.
|
11
|
Tràm chim
|
Đồng Tháp
|
7588
|
1998
|
Rừng
tràm. Sếu đầu đỏ.
|
12
|
Bái Tử Long
|
Quảng Ninh
|
15783
|
2001
|
Rừng
trên đảo
|
13
|
Phong Nha-Kẻ Bàng
|
Quảng Bình
|
85754
|
2001
|
Các
kiểu rừng miền Trung. Thú linh trưởng, mang lớn
|
14
|
Phú Quốc
|
Kiên Giang
|
31422
|
2001
|
Rừng
trên đảo
|
15
|
Pù Mát
|
Nghệ An
|
91113
|
2001
|
Các
kiểu rừng miền Trung
|
16
|
Kon Tum
|
56621
|
2002
|
Các
kiểu rừng khu vực Đông Dương
|
|
17
|
Đắc Lắc
|
58974
|
2002
|
Rừng
trên núi cao Tây Nguyên
|
|
18
|
H.Liên Sơn
|
Lào Cai
|
29845
|
2002
|
Rừng
á nhiệt đói
|
19
|
Lò
Gò-Xamát
|
Tây Ninh
|
18756
|
2002
|
Rừng
chuyển tiếp
|
20
|
U Minh Thượng
|
Kiên Giang
|
8053
|
2002
|
Rừng
tràm.
|
21
|
Vũ Quang
|
Hà Tĩnh
|
55029
|
2002
|
Rừng
Bắc Trường Sơn
|
22
|
Xuân Sơn
|
Phú Thọ
|
15045
|
2002
|
Rừng
kín thường xanh, cây họ dầu.
|
23
|
BùGiaMập
|
Bình Phước
|
26032
|
2002
|
Rừng
nhiệt đới ẩm.
|
24
|
Kôn
Ka Kinh
|
Gia Lai
|
41780
|
2002
|
Rừng kín thường xanh mưa nhiệt đới.
|
25
|
Xuân Thủy
|
7100
|
2003
|
Rừng
ngập mặn. Chim nước, di trú.
|
|
26
|
Núi Chúa
|
Ninh Thuận
|
29865
|
2003
|
Rừng
khô Nam Trung Bộ
|
27
|
Đất Mũi
|
Cà Mau
|
2003
|
Rừng
ngập mặn
|
|
28
|
Bidoup
NúiBà
|
Lâm Đồng
|
|||
29
|
U Minh Hạ
|
Cà Mau
|
|||
30
|
Phước Bình
|
Ninh Thuận
|
●
Tài nguyên du lịch nhân văn
Tài
nguyên du lịch nhân văn là các đối tượng, hiện tượng do con người làm ra trong
suốt quá trình tồn tại và có giá trị cho du lịch. Nhóm tài nguyên này có những đặc trưng riêng,
có giá trị nhận thức hơn là giải trí, ít chịu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên,
thường tập trung ở nơi đông dân, mức độ thu hút khách du lịch lớn, có sự lựa
chọn (khách du lịch thường có trình độ văn hóa, có yêu cầu nhận thức...). Tài
nguyên du lịch nhân văn của nước ta rất đa dạng, phong phú. Quan trọng là các
di tích (lịch sử, văn hoá, kiến trúc, nghệ thuật...) và các lễ hội.
- Di tích văn hoá - lịch sử
Đây
là tài sản vô giá của quốc gia và nhân loại, có khả năng thu hút đặc biệt
khách du lịch. Trên thế giới đến 1998. Hội Đồng di sản
thế giới đã công nhận 582 di sản. Trong đó, 444 di sản văn hoá, 117 di sản
thiên nhiên và 21 di sản hỗn hợp vừa văn hoá vừa tự nhiên. Ngày 1/12/1999 tại
Ma Rốc, Hội Đồng di sản thế giới công nhận thêm 48 di sản nữa. Ở Việt Nam, đến năm 2007 có 7 di sản
được công nhận là Cố đô Huế (1993), vịnh
Hạ Long (1994), Tháp Chàm Mỹ Sơn và đô thị cổ Hội An (1999), Phong Nha-Kẻ Bàng (2003), gần đây là di
sản Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Nhã nhạc cung đình Huế.
Di tích văn hoá - lịch sử là
những không gian vật chất cụ thể, khách quan, trong đó chứa đựng các giá trị
điển hình do tập thể hoặc cá nhân con người sáng tạo ra trong lịch sử để lại.
Các di tích và thắng cảnh lại được chia ra các di tích văn hoá khảo cổ, di tích
lịch sử, di tích văn hoá nghệ thuật và các thắng cảnh. Ngoài di tích, còn phải
kể đến các bảo tàng, bởi vì nó cũng có giá trị thu hút khách du lịch. Cho đến
2003, cả nước có gần 4 vạn di tích các loại (trong số này có 2.715 di tích được
Bộ văn hoá xếp hạng; được chia ra di tích lịch sử chiếm (51,2%); di tích kiến
trúc nghệ thuật (44,2%); di tích khảo cổ (1,3%); thắng cảnh (3,3%).
Về viện bảo tàng, cả
nước có 117 (trong đó, bảo tàng TW (6), bảo tàng thành phố (79), bảo tàng chuyên
ngành (32 thì có 24 thuộc lực lượng vũ trang). Tổng số hiện vật đang lưu giữ là
1.997.701, trong đó đã trưng bày 87.515 hiện vật, và 606.886 hiện vật đang được
kiểm kê khoa học (có 489 trống đồng).
- Lễ - hội: Là loại hình sinh hoạt văn hoá tổng hợp rất đa dạng,
một kiểu sinh hoạt tập thể của nhân dân sau một thời gian lao động mệt nhọc;
hoặc là dịp để con người hướng về một sự kiện lịch sử trọng đại nào đó như
tưởng nhớ tổ tiên, ôn lại truyền thống, hay nhằm giải quyết những nỗi lo âu,
khát khao, ước mơ mà cuộc sống thực tại chưa khắc phục được. Lễ hội là một dạng
tài nguyên du lịch nhân văn, nó là một tấm thảm muôn màu mà ở đó mọi sự đều đan
quyện vào nhau: “Thiêng liêng và trần tục; Nghi lễ và đôn hậu; Truyền thống
và phóng khoáng; Giàu có và khốn khổ; Cô đơn và đoàn kết; Trí tuệ và tài năng
...”
Lễ
hội bao gồm 2 phần: phần lễ và phần hội
Phần lễ,
các lễ hội dù lớn hay nhỏ bao giờ cũng có phần nghi
lễ với những nghi thức trang nghiêm, trọng thể, mở đầu cho ngày hội. Phần mở
đầu này thường mang tính tưởng niệm hướng về một sự kiện trọng đại, một vị anh
hùng lỗi lạc có ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội, hoặc bày tỏ lòng tôn
kính các bậc thánh hiền, thần linh, cầu mong cho thiên thời - địa lợi - nhân
hoà và phồn vinh hạnh phúc.
Phần hội,
thường là những hoạt động điển hình tượng trưng cho tâm lý cộng đồng, văn hoá
dân tộc, chứa đựng những quan niệm của cả dân tộc với thực tế lịch sử, với xã
hội và thiên nhiên. Trong hội thường có những trò vui, thi hát tượng trưng cho
sự nhớ ơn người xưa, tất cả những gì tiêu biểu cho một vùng đất đều được phô
diễn ra, đem lại niềm vui cho mọi người. Phần hội thường gắn liền với tình yêu,
giao duyên nam nữ... Với khách du lịch, thông qua lễ hội họ có dịp hiểu sâu
thêm phong tục tập quán, lối sống cũng như truyền thống của một địa phương.
Ở nước ta, lễ hội thường diễn ra vào
thời điểm thiêng liêng chuyển giao giữa 2 mùa, đánh dấu sự kết thúc chu kỳ lao
động này chuyển sang chu kỳ lao động khác. Phần lớn lễ hội tập trung vào những
tháng đầu năm sau Tết cổ truyền, thường gắn với sinh hoạt văn hoá dân gian như
hát đối đáp của người Mường; múa xoè, ném còn của người Thái; hát sli, hát
lượn, hát then của người Nùng; lễ đâm trâu, hát trường ca thần thoại của các DT
Tây Nguyên...
Về
qui mô, có thể diễn ra trên một vùng rộng lớn, nhưng cũng có khi chỉ ở trên
một vùng nhỏ 1 làng hoặc 1 xã.
Về thời gian,
có lễ hội chỉ diễn ra vài ngày, có lễ hội diễn ra vài tháng như Hội Chùa Hương
(Hà Nội) kéo dài 3 tháng. Có lễ hội thu hút đông đảo khách từ nhiều vùng đất
nước như Hội Đền Hùng (Phú Thọ), Chùa Hương (Hà Nội), Đền Bà (Tây Ninh)...
Trong chương trình chào đón giao thừa
khi đất nước bước sang thiên niên kỷ mới. Ban Chỉ đạo Nhà nước về du lịch và Bộ
VH-TT đã chọn 13 lễ hội tiêu biểu của các địa phương trong cả nước. Lễ hội
Đền Gióng (Hà Nội);Chùa Hương (Hà Nội);Phủ Giày (Nam Định); Đền Hùng (Phú Thọ);
Trường Yên (Ninh Bình); Yên Tử (Quảng Ninh); Tây Sơn (Bình Định); Hội đâm trâu
(Tây Nguyên); Hội đua bò (An Giang); Hội
đua thuyền (Sóc Trăng); Hội chọi trâu (Đồ Sơn); Nghinh Ông (Bà Rịa – Vũng Tàu);
Katê (Ninh Thuận).
●
Các dạng tài nguyên nhân văn khác
Văn hoá dân tộc
cũng là đối tượng hấp dẫn của hoạt động du lịch. Nước ta, 54 dân tộc với những
phong tục, tập quán độc đáo. Các hoạt động văn hoá - nghệ thuật đặc sắc, đa
dạng. Các món ăn đặc sản dân tộc ở
các vùng khác nhau cũng thu hút du khách. Các
làng nghề với những sản phẩm đặc sắc mang tính nghệ thuật cao (đặc biệt là
các nghề chạm khắc, đúc đồng, dệt tơ lụa, sơn mài, gốm sành sứ, .v.v.).
c.
Sự phát triển của du lịch ở Việt Nam
- Ngành du lịch nước ta chính
thức ra đời khi Công ty Du lịch Việt Nam được thành lập ngày 09/07/1960,
theo Nghị định 26/CP của CP. Sau 1975, ở miền Nam một số Công ty du lịch lần
lượt được hình thành như Saigon Tourist, OSC Việt Nam... đã hoà vào mạng lưới
du lịch của cả nước. Tuy nhiên, du lịch chỉ thực sự chuyển biến từ sau đổi mới
(đặc biệt từ sau 1990), bởi vì du lịch không thể phát triển cùng với chiến
tranh cũng như với cơ chế bao cấp cũ. Từ một Công ty ban đầu nằm trong Bộ Ngoại
giao, đến nay về mặt quản lý hành chính Nhà nước chúng ta có Tổng cục Du lịch
và nhiều Sở du lịch ở 64 tỉnh thành cả nước. Sự phát triển du lịch gắn liền với
các dòng khách du lịch. Pháp lệnh Du lịch đã chỉ rõ “Khách du lịch là người
đi du lịch, hoặc kết hợp đi du lịch, trừ rường hợp đi học, làm việc hoặc hành
nghề để thu nhập ở nơi đến".
-
Khách du lịch quốc tế, trước 1990 nhìn chung tăng chậm về số lượng: năm
1970 (1.816 lượt khách), 1986 (54.353), 1987 (73.363), 1988 (110.390) và 1989
(187.526). Từ đầu 1990 đến nay, nhờ chính sách đổi mới cùng với “sự bùng nổ” du lịch, khách du lịch đến Việt Nam
đã tăng cả về số lượng và doanh thu: năm 1990 chỉ mới có 25,0 vạn lượt khách
đến Việt Nam, thì đến cuối tháng 12/1994 người khách thứ 1,0 triệu đã đến sân
bay Nội Bài (Hà Nội). Thời gian sau đó do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài
chính ở ĐNÁ nên khách du lịch đến Việt Nam cũng giảm (2002 là 2,6 triệu, 2003
là 2,2 triệu, và 2008 tăng lên 4,235 triệu lượt người).
Về thị trường: khách du lịch vào
nước ta đông nhất là Trung Quốc đến Nhật Bản và Hoa Kỳ. Mục đích đến (2008):
khách đi du lịch (61,69%), thương mại (19,93%), thăm thân nhân (12,05%), mục
đích khác (6,33%). Về phương tiện đến bằng đường hàng không (77,51%), đường bộ
(18,91%), đường thuỷ (3,58%).
So
với khu vực ĐNÁ, Việt Nam
Bảng 5.12. Cơ cấu khách DL QTế đến Việt Nam
1995
|
1999
|
2005
|
2008
|
|||||
(1000
lượt
người)
|
(%)
|
(1000
lượt
người)
|
(%)
|
(1000
lượt
người)
|
(%)
|
(1000
lượt
người)
|
(%)
|
|
TỔNG SỐ
|
1351,3
|
100,0
|
1781,8
|
100,0
|
3477,5
|
100,0
|
4235,8
|
100,0
|
* Quốc tịch
|
||||||||
Đài Loan
|
222,1
|
33,88
|
170,5
|
17,82
|
274,4
|
13,97
|
303,2
|
7,16
|
Nhật Bản
|
119,5
|
18,23
|
110,6
|
11,56
|
338,5
|
17,24
|
393,1
|
9,28
|
Pháp
|
118,0
|
18,00
|
68,8
|
7,19
|
133,4
|
6,79
|
182,1
|
4,30
|
Mỹ
|
57,5
|
8,77
|
62,7
|
6,55
|
330,2
|
16,82
|
414,8
|
9,79
|
Anh
|
52,8
|
8,05
|
40,8
|
4,26
|
82,9
|
4,22
|
107,1
|
2,53
|
Thái Lan
|
23,1
|
3,52
|
19,3
|
2,02
|
86,8
|
4,42
|
182,4
|
4,31
|
CHND Trung Hoa
|
62,6
|
9,55
|
484,0
|
50,59
|
717,4
|
36,53
|
643,3
|
15,19
|
* Mục đích đến
|
||||||||
Du lịch
|
610,6
|
45,19
|
837,6
|
47,01
|
2038,5
|
58,62
|
2612,9
|
61,69
|
Thương mại
|
308,0
|
22,79
|
266,0
|
14,93
|
495,6
|
14,25
|
844,3
|
19,93
|
Thăm thân nhân
|
432,7
|
32,02
|
337,1
|
18,92
|
508,2
|
14,61
|
510,5
|
12,05
|
Các mục đích khác
|
341,1
|
19,14
|
435,2
|
12,51
|
268,1
|
6,33
|
||
* Phương tiện đến
|
||||||||
Đ. Hàng không
|
1206,8
|
89,31
|
1022,1
|
57,36
|
2335,2
|
67,15
|
3283,2
|
77,51
|
Đường thủy
|
21,7
|
1,61
|
187,9
|
10,55
|
200,5
|
5,77
|
151,7
|
3,58
|
Đường bộ
|
122,8
|
9,09
|
571,8
|
32,09
|
941,8
|
27,08
|
800,9
|
18,91
|
- Du lịch nội địa: Ở trong nước, nhu cầu du lịch của nhân dân cũng đã
tăng (đặc biệt ở các TP lớn). Do vậy, khách du lịch trong nước cũng tăng nhanh,
năm 1990 (1,0 triệu lượt người) đến 1998 (9,6 triêụ), năm 2002 đã tăng lên 13,0
triệu lượt người.
- Doanh
thu từ du lịch phụ thuộc vào thời gian lưu trú và mức chi tiêu của khách,
năm 1996, doanh thu đạt 9.500 tỉ đồng, năm 2008 là 14568,1 tỉ đồng.
Bảng 5.13. Doanh thu của ngành du lịch từ 2000 –
2007.
ĐVị tính
|
2000
|
2003
|
2005
|
2007
|
|
Doanh thu
|
|||||
- Doanh thu của các cơ sở lưu
trú
|
Tỷ
đồng
|
3268.5
|
6016.6
|
9932.1
|
14568.1
|
- Doanh thu của các cơ sở lữ
hành
|
Tỷ
đồng
|
1190.0
|
2633.2
|
4761.2
|
7712.0
|
Số lượt khách
|
|||||
- Khách do các cơ sở lưu trú phục vụ
|
Nghìn lượt khách
|
10330.0
|
20684.2
|
26905.1
|
35058.9
|
+ Khách trong
nước
|
"
|
7674.0
|
16497.0
|
21578.5
|
27023.1
|
+ Khách quốc tế
|
"
|
2656.0
|
4187.2
|
5326.6
|
8035.8
|
- Khách do các cơ sở lữ hành phục vụ
|
Nghìn lượt khách
|
2397.8
|
3976.2
|
5433.9
|
4804.3
|
+ Khách trong
nước
|
"
|
939.5
|
2400.5
|
3287.0
|
2559.8
|
+ Khách quốc tế
|
"
|
1359.3
|
1425.0
|
1776.3
|
1883.7
|
+ Khách Việt
|
"
|
99.0
|
150.7
|
370.6
|
360.8
|
- Cơ sơ lưu trú: Tổng
số khách sạn:
Năm 1997, cả nước có 319 khách sạn từ 1-5 sao với tổng số 15.530 phòng (217
khách sạn QD, 86 khách sạn tư nhân, 16 khách sạn liên doanh). Khoảng 18% khách
sạn đạt tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên. Đến năm 2002, cả nước có 428 khách sạn
được xếp hạng từ 1- 5 sao với 24.433 phòng (có 265 khách sạn QD, 124 khách sạn
tư nhân và 39 khách sạn liên doanh). Số khách sạn từ 3 sao trở lên là (121), 5 sao (15), 4 sao (21), 3 sao (85),
đều tập trung ở các TP lớn. Về
số lượng phòng, 80% tổng số phòng hiện có tập
trung ở các trung tâm du lịch như TP HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Vũng
Tàu, Hạ Long... Riêng Hà Nội đã có vài trăm khách sạn các loại. Có 6 khách sạn
5 sao (Sofitej, Metropole, Daewoo, Sofiten Plaza Hanoi, Hilton Hanoi Opera,
Hanoi, Horison, và Nikko Hanoi).
3 sao trở lên là (121), 5 sao (15), 4 sao (21), 3 sao (85),
đều tập trung ở các TP lớn. Về
số lượng phòng, 80% tổng số phòng hiện có tập
trung ở các trung tâm du lịch như TP HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Vũng
Tàu, Hạ Long... Riêng Hà Nội đã có vài trăm khách sạn các loại. Có 6 khách sạn
5 sao (Sofitej, Metropole, Daewoo, Sofiten Plaza Hanoi, Hilton Hanoi Opera,
Hanoi, Horison, và Nikko Hanoi).
-
Các cơ sở vui chơi, giải trí. Nếu các cơ sở
này càng đa dạng, hấp dẫn thì thời gian lưu trú của khách lâu hơn và doanh thu
cũng từ đó tăng theo. Ở nước ta, các cơ sở này thường đơn điệu, qui mô nhỏ,
thiếu hấp dẫn. Hiện nay chỉ có khu vui chơi giải trí ở Đầm Sen và Suối Tiên
(TPHCM) là lớn hơn cả, song cũng chưa đủ để phục vụ cho nhu cầu của địa phương.
-
Về số lao động trong ngành: Nhìn chung tăng
khá nhanh, năm 1992 lao động trong ngành là 3,5 vạn người thì đến 2001 tăng lên
là 15,0 vạn người, song vẫn tập trung chủ yếu ở Hà Nội và TP HCM, còn ở các khu
vực khác thì cả về số lượng cũng như chất lượng còn hạn chế.
-
Nguồn vốn đầu tư: Việc phát triển du lịch có quan hệ tới nguồn vốn đầu
tư. Ở nước ta, sau khi Luật đầu tư ra
đời (1988), số vốn đầu tư nước ngoài tăng lên nhanh chóng (ví dụ, năm 1988 chỉ
có 37 dự án đầu tư nước ngoài, thì đến năm 2002 đã có 754 dự án). Đối với du
lịch, đầu tư nước ngoài vào khách sạn, du lịch thời kỳ từ 1998 - 2000 là 230 dự
án, tổng số vốn đăng ký là 7,4 tỉ USD (trong đó vốn pháp định là 2,8 tỉ USD).
Các nước và vùng lãnh thổ đầu lớn nhất vào du lịch là Singapo (42 dự án với vốn
đăng ký hơn 2,0 tỉ USD), Đài Loan (23 và 1,4 tỉ), Hồng Công (63 và gần 1,4 tỉ),
Hàn Quốc (15 và trên 700 triệu), Nhật Bản (23 và gần 480 triệu)...
d.
Các vùng du lịch
● Vùng du lịch Bắc Bộ
-
Khái quát. Phạm vi bao gồm Miền núi – trung du Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng và các tỉnh Thanh
Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Có thủ đô Hà
Nội là trung tâm của vùng và có tam giác động lực tăng trưởng du lịch (Hà Nội -
Hải Phòng - Quảng Ninh). Diện tích 150.083 km2. Dân số 37.956,2 ngàn
người (45,0% diện tích và 45,67% dân số cả nước). Mật độ 253 ng/km2 -
năm 2005. Vùng có 7 tỉnh ở phía bắc là Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà
Giang, Lào Cai, Lai Châu và Điện Biên giáp với 3 tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây và
Vân Nam (TQ). Có 5 tỉnh ở phía tây (Điện Biên, Sơn La, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà
Tĩnh) giáp với 5 tỉnh của Lào (Luông Pha Băng, Hủa Phăn, Xiêng Khoảng và Khăm
Muộn). Phía đông giáp vịnh Bắc Bộ, đường bờ biển dài ~ 1.000km, có hàng ngàn
đảo lớn nhỏ. Vùng này thể hiện đầy đủ và tập trung nhất các đặc điểm về đất
nước - con người Việt Nam. Thiên nhiên phong phú, đa dạng và có nhiều nét độc
đáo của cảnh quan nhiệt đới - gió mùa - ẩm. Ở đây có những vùng núi non hiểm
trở, có những đỉnh núi rất cao như đỉnh Phanxipăng (3.143m) cao nhất Đông
Dương. Có những khu rừng nhiệt đới nguyên sinh, rất phong phú về số lượng giống
loài thực - động vật. Có đồng bằng châu thổ màu mỡ, vựa lúa lớn
thứ 2 cả nước. Vùng biển giàu hải sản, có nhiều hải cảng và bãi tắm đẹp. Khí
hậu của vùng cũng rất đặc sắc (trừ các vùng núi cao bị rét lạnh mấy tháng mùa
đông), còn lại nhìn chung khí hậu ôn hoà, nhiệt ẩm dồi dào, thích nghi với sự
phát triển của các loài thực - động vật nhiệt đới. Là địa bàn cư trú đầu tiên
của người Việt đã tạo nên nền văn minh lúa nước sông Hồng. Hàng năm cứ vào tháng
3 (âm lịch), nhân dân hành hương về giỗ tổ Hùng Vương tại núi Hy Cương, Phong
Châu, Phú Thọ. Vùng còn bảo tồn được nhiều di tích lịch sử, nhiều công trình
văn hoá, nghệ thuật có giá trị cùng với các danh nhân kiệt xuất nổi tiếng như
Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Chí
Minh... Về phong tục, tập quán, do cư trú trên nhiều vùng tự nhiên -
kinh tế khác nhau, cho nên con người ở đây cũng có phong tục, tập quán khác
nhau. Điều này tạo nên những đặc trưng đa dạng, kỳ thú, hấp dẫn khách du lịch
cả trong và ngoài nước. Ví dụ, văn hoá Mường, Thái (ở Tây Bắc), văn hoá Tày,
Nùng (ở Đông Bắc), hay các làng nghề nổi tiếng ở vùng Đồng bằng sông Hồng (Bắc
Ninh, Hà Nam, phố cổ Hà Nội). Bên cạnh dạng quần cư nông thôn, hiện nay các đô
thị cũng phát triển khá nhanh cùng với quá trình công nghiệp hóa. Vùng có nhiều
trung tâm công nghiệp lớn, tập trung nhiều đầu mối giao thông vận tải quan
trọng cả đường sắt, ô tô, sông, hàng không. Có Hà Nội, trung tâm kinh tế, chính
trị, văn hóa, khoa học – kĩ thuật... quan trọng nhất cả nước.
-
Tiềm năng du lịch
Về mặt
tự nhiên. Vùng
có những cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nên thơ của vùng núi rừng như Sa Pa ở
độ cao 1.500m, mờ ảo trong sương mù, cheo leo trên sườn dãy Hoàng Liên Sơn.,
nơi nghỉ mát lý tưởng của Việt Nam. Có những vùng rất ồn ào như thác nước Bản
Dốc, Đầu Đẳng (Cao Bằng), lại có những
nơi rất tĩnh mịch trong cánh rừng già với hệ sinh thái rừng rậm nhiệt đới điển
hình như vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình), Ba Vì (Hà Tây), Cát Bà
(H.Phòng). Các dạng địa hình karstơ lại rất phổ biển ở Bắc Bộ, tạo nên nhiều
cảnh thiên nhiên đẹp như “ Hạ Long cạn” ở Ninh Bình, Tam Cốc, Bích Động, Hương
Sơn (Hà Tây), được mệnh danh là “Nam Thiên đệ nhất động”. Bãi biển rộng, phẳng
lì, chan hoà ánh nắng và gió lộng như ở Trà Cổ (Quảng Ninh), Đồ Sơn (Hải
Phòng), Sầm Sơn (Thanh Hoá), Cửa Lò (Nghệ An). Tiêu biểu nhất là Hạ Long (di
sản thiên nhiên thế giới). Khí hậu của vùng ấm áp, trong lành thích hợp cho
hoạt động du lịch. Những tháng hè nóng bức của vùng nhiệt đới từ tháng V - IX
lại là điều kiện để kích thích mạnh mẽ dòng người đi du lịch nghỉ mát, tắm
biển; có các bãi biển, vùng núi cao; khách du lịch nước ngoài lại khao khát
muốn tận hưởng ánh nắng chói chang của vùng nhiệt đới, nhất là vào thời kỳ mùa
đông ở xứ họ. Trong vùng có những đặc sản trên rừng, dưới biển rất đa dạng (cá,
tôm hùm, sò huyết, cua biển, bào ngư... đến măng rừng, nấm hương, thịt chim,
thú rừng, đến các loại dược liệu như sâm, nhung, tam thất...). Có nguồn nước
khoáng dùng chữa bệnh, giải khát như Kim Bôi (Hoà Bình), Quang Hanh (Quảng
Ninh), Tiền Hải (Thái Bình), Tiên Lãng (Hải Phòng), Mỹ Lâm (Tuyên Quang).
Bảng 5.14. Các tài nguyên du lịch tự nhiên điển hình
Thắng
cảnh
|
Bãi
biển
|
Vườn
quốc gia
|
Nước
khoáng
|
Hồ
|
|||||||||||||
Điểm
DLịch
|
Giá
trị
|
K/Năng
|
Điểm
DLịch
|
Giá trị
|
K/Năng
|
Điểm
DLịch
|
Giá trị
|
K/Năng
|
Điểm
DLịch
|
Giá trị
|
K/Năng
|
Điểm
DLịch
|
Giá trị
|
K/Năng
|
|||
Hạ Long
|
 |
|
Trà
Cổ
|
|
 |
Cúc
Phương
|
|
|
Kim
Bôi
|
|
|
Hồ
Ba
Bể
|
|
 |
|||
Hương Sơn
|
|
|
Đồ
Sơn
|
|
|
Cát
Bà
|
|
|
Quang
Hanh
|
|
|
Hồ
Tây
|
|
|
|||
|
|
Sầm
Sơn
|
|
|
Ba
Vì
|
|
|
Tiền
Hải
|
|
|
Hoà
Bình
|
|
|
||||
Hoa Lư
|
|
|
Cửa
Lò
|
|
|
Tam
Đảo
|
|
|
Tiên
Lãng
|
|
|
Núi
Cốc
|
|
|
|||
Tam
Đảo
|
|
|
Bến
En
|
|
|
Đại
Lải
|
 |
|
|||||||||
Lạng
Sơn
|
|
|
Suối
Hai
|
|
|
||||||||||||
Cát Bà
|
|
|
|||||||||||||||
Ghi chú:
|
Cao |
Thấp |
Trung bình |
||||||||||||||
Về văn
hoá lịch sử. Vùng
chứa đựng toàn bộ bề dày của lịch sử Việt Nam. Những di chỉ khảo cổ thời tiền
sử còn được bảo tồn rất có giá trị về mặt khoa học và giáo dục như văn hoá Đông
Sơn, Hoà Bình... Những lễ hội truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc, như hội Đền Hùng (Phú Thọ), hội Lim (Bắc Ninh),
hội Gióng (Hà Nội), hội Chùa Hương (Hà Tây). Vùng này là quê hương của các điệu
hát chèo, khúc ca quan họ, hát văn, câu hò ví dặm, nghệ thuật sân khấu tuồng,
múa rối, âm nhạc. Nơi đây còn có cả kho tàng về kiến trúc, mỹ thuật độc đáo như
chùa Tây Phương (Hà Nội), chùa Keo (Thái Bình), tháp Cổ Lễ (Nam Định), chùa Một
Cột (Hà Nội)... Vùng này tập trung hầu hết các Viên bảo tàng lớn có giá trị
nhất của nước ta như Viện bảo tàng: Lịch sử, Dân tộc học, Cách mạng, Mỹ thuật,
Quân đội, Hồ Chí Minh (ở Hà Nội), ở Thái Nguyên có Viện bảo tàng các Dân tộc
miền núi rất thuận lợi cho khách DL tham quan nghiên cứu.
Bảng 5.15. Các loại tài nguyên
du lịch nhân văn điển hình.
Lịch
sử
|
Văn
hoá nghệ thuật
|
Kiến
trúc
|
Bảo
tàng
|
||||||||||||
Điểm
D.Lịch
|
Giá
Trị
|
Khả
năng
|
Điểm
D.Lịch
|
Giá
trị
|
Khả
năng
|
Điểm
D.Lịch
|
Giá
trị
|
Khả
năng
|
Điểm
D.Lịch
|
Giá
trị
|
Khả
Năng
|
||||
Pắc
Bó
|
|
|
Văn
Miếu
|
|
|
ChùaTây
Phương
|
|
|
BT
L.Sử
|
|
|||||
Điện
Biên
|
|
|
Côn
Sơn
|
|
|
Chùa
Keo
|
|
|
BT
CM
|
|
|
||||
Đền
Hùng
|
|
|
Phát
Diệm
|
|
|
Chùa
Đậu
|
|
|
BTMĩ
Thuật
|
|
|
||||
Kim
Liên
|
|
|
Chùa
Hương
|
|
|
Chùa
Cổ Lễ
|
|
|
BT
Q.Đội
|
|
|
||||
Tân
Trào
|
|
|
Đền
Hùng
|
|
|
Chùa
Một Cột
|
|
|
BT
HCM
|
|
|
||||
Chi
Lăng
|
|
|
Hội
Dóng
|
|
|
BT
các
TDMN’
|
|
|
|||||||
Cổ
Loa
|
|
|
HộiLim
|
|
|
||||||||||
Ghi chú:
|
|
Thấp |
Trung bình |
||||||||||||
Về kinh tế - xã hội. Là
vùng có truyền thống SXNN, đang tiếp cận với nền kinh tế thị trường. Những nông
sản nhiệt đới tiêu biểu, có chất lượng cao đã giúp ích nhiều cho du lịch như
gạo tám thơm, nếp cái,... đào Sa Pa, mận Bắc Hà, bưởi Đoan Hùng, cam Bố Hạ,
nhãn Hưng Yên, chè Thái nguyên... Hàng thủ công mĩ nghệ có ở hầu hết các địa
phương (mây, tre, sơn mài, gốm sứ, thêu đan, chạm khắc). Vùng này còn nổi tiếng
là nơi đất lành chim đậu, nhân dân cần cù LĐ, thông minh, sáng tạo và giàu lòng
mến khách, tạo điều kiện thuận lợi cho khách du lịch. Tuy nhiên, việc phát
triển du lịch của vùng cũng còn gặp nhiều khó khăn. Có người đã ví thiên nhiên
nhiệt đới gió mùa của vùng giống như một cô gái đẹp, nhưng đỏng đảnh, đã gây ra
bao nỗi truân chuyên, đó là các tai biến thiên nhiên (bão, lụt, hạn...) thường
xuyên xảy ra. Đã vậy, nhiều tài nguyên du lịch (cả tự nhiên & nhân văn)
đang bị xuống cấp nghiêm trọng do khai thác bừa bãi...
- CSHT, CSVC - KT phục vụ du lịch. CSHT phục vụ cho du
lịch tương đối phát triển. Hệ thống GT tương đối
tốt, các tuyến trục chính đều qui tụ về Hà Nội (1, 3, 5, 6, 18). Các tuyến
đường sắt gần như chạy song song với các tuyến trục đường ô tô có khả năng vận
chuyển khách du lịch với số lượng lớn, có thể đi tới tất cả các điểm du lịch có
ý nghĩa quốc gia & QTế. Vùng có nhiều cửa khẩu quan trọng để đưa đón khách
du lịch nước ngoài: sân bay quốc tế Nội Bài, cảng Hải Phòng (lớn thứ 2 cả nước),
cửa khẩu Lạng Sơn, Lào Cai,… nằm trên tuyến đường liên vận quốc tế cả về đường
sắt, ô tô nối Việt Nam - Trung Quốc. Tuy vậy, hiện nay việc đi đến các điểm du
lích như Trà Cổ, Ba Bể, Sa Pa, Điện Biên còn gặp nhiều KK vì đường xấu. Về điện
& TTLL: đây là vùng tập trung các nhà máy điện lớn nhất cả nước (Phả Lại,
Hoà Bình), đủ cung cấp cho nhu cầu của vùng và cho các vùng khác. Về TTLL, vùng
đã lắp đặt các trạm viễn thông với phương tiện hiện đại do Liên Xô (cũ), Pháp
và Ôxtrâylia giúp đỡ, đã đảm bảo được việc TTLL đi các vùng trong nước và quốc
tế thuận tiện.
Tuy nhiên, vùng cũng cần khắc phục một số hạn chế: Cần
tiếp tục cải tạo, nâng cấp và XD mới các khách sạn ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng
Ninh, Thanh Hoá, Nghệ An để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Về
phục vụ, ăn uống cũng cần tận dụng những điều kiện thuận lợi về nguồn thực phẩm
đa dạng, dồi dào mà chế biến các món ăn, đồ uống đắc sắc (như cơm tám thơm -
giò chả, phở Bắc, bún ốc, bún mọc, nem chua, rượu làng Vân, cốm Vòng, bánh đậu
xanh Hải Dương,...) được khách du lịch ưa chuộng. Về vui chơi giải trí, tuy
vùng cũng đã có hàng loạt trò chơi ở nhiều nơi được khách du lịch quan tâm như
chọi gà, chọi trâu, chợ hoa ngày tết, đấu vật, đánh đu, ném còn... Nhưng trên
thực tế, hiệu quả cho du lịch cũng còn nhiều hạn chế, cũng chỉ mang tính chất
địa phương. Vùng thiếu CSVC cho vui chơi, giải trí tầm quốc gia.
- Các sản phẩm du lịch đặc trưng
Tham quan nghiên cứu nền văn hoá
Việt Nam: Đó là, các di tích lịch sử dựng nước và
giữ nước; Các di tích văn hoá, nghệ thuật truyền thống cội nguồn của cộng đồng
người Việt và các dân tộc khác; Các lễ hội và sinh hoạt tâm linh thuộc các nền
văn minh, văn hoá dân tộc; Các làng nghề truyền thống.
Tham quan, nghỉ dưỡng:
Vùng biển Hạ Long (di sản thiên nhiên TG); Các vùng hồ lớn và nghỉ núi; Vùng
núi đá, hang động Kasrtơ; Vùng núi cao, rừng nguyên sinh.
Tham quan khu vực thủ đô Hà Nội.
khu phố cổ, lịch sử còn nhiều di tích văn hoá, nghệ thuật. Thủ đô, trung tâm
chính trị-VH-KH-KT, giao tiếp của cả nước; là đầu mối giao thông, là nơi giao
thoa của 2 nền văn hoá lớn phương Đông (Phật giáo từ Ấn độ và Nho giáo từ Trung
Quốc), là thành phố “xanh” và là thành phố của HST sông - hồ...
- Các địa bàn hoạt động du lịch chủ
yếu
Các địa bàn tập trung di tích văn
hoá - lịch sử: Các di tích văn hoá - nghệ thuật,
lễ hội truyền thống ở Hà Nội và các vùng phụ cận như Bắc Ninh, Hà Tây, Vĩnh
Phúc, Phú Thọ, trung tâm của nền VM lúa nước, VH Đông Sơn. Các địa bàn có nền
văn hoá của các dân tộc như Tày, Nùng (Cao Bằng, Lạng Sơn). H’Mông (Hà Giang,
Lào Cai). Thái (Lai Châu, Sơn La). Mường (Hoà Bình). Các di tích dựng nước, giữ
nước có các cụm như Cụm Việt Trì (đền
Hùng - Phong Châu - Phú Thọ). Cụm Ninh Bình (Hoa Lư - Tam Điệp). Cụm Quảng Ninh - Hải Phòng (Vân Đồn - Yên Tử - Côn Sơn
- sông Bạch Đằng). Cụm Lạng Sơn - Cao Bằng (Chi Lăng, Pắc Bó, đường số 4, Đông
Khê..). Cụm Tuyên Quang - Thái Nguyên (Tân Trào, Chiêm Hoá, Bắc Sơn)
Các địa bàn cảnh quan nghỉ dưỡng,
giải trí: Hệ thống cảnh quan vùng hồ Hoà Bình,
Thác Bà (Yên Bái), Đại Lải, Xạ Hương (Vĩnh Phúc), Cầm Sơn (Bắc Giang), Núi Cốc
(Thái Nguyên), Yên Lâm (Quảng Ninh); Hồ tự nhiên Ba Bể (Bắc Cạn), Suối Hai,
Đồng Mô (Hà Tây), Hồ Tây (Hà Nội); Hệ thống cảnh quan vùng núi có các khu nghỉ
dưỡng Sa Pa, Bắc Hà (Lào Cai), Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Tam Đảo (Vĩnh Phúc) và các
cao nguyên Nguyên Bình, Mộc Châu
Các khu vực núi cao:
Phanxipan - Yên Tử (Quảng Ninh)...
Các khu vực hang động kasrtơ:
Cụm Hà Giang - Cao Bằng (Trùng Khánh - Bảo Lạc). Cụm Lạng Sơn (Nhất, Nhị, Tam
thanh). Cụm Bắc Cạn (Bắc Sơn, Ba Bể). Cụm Quảng Ninh (Hoành Bồ, Hồng Gai). Cụm
Sơn La - Lai Châu (dọc sông Đà). Cụm Hoà Bình - Hà Tây (Mỹ Đức, Lương Sơn). Cụm
Ninh Bình - Thanh Hoá (Hoa Lư, Bích Động, Đồng Giao, Bỉm Sơn). Cụm Hạ Long
(hang Bồ Nâu, hang Luồn, hang Đầu Gỗ, động Thiên Cung)
Các hải đảo:
Các bãi tắm tốt (Cô Tô, Quan Lạn, Ngọc Vừng, Tuần Châu (Quảng Ninh). Cát Bà
(Hải Phòng). Các hải đảo có cảnh quan nổi tiếng (Bạch Long Vĩ, Minh Châu (tên
cũ của đảo Lợn Rừng), đảo khỉ, hòn Dấu, hòn Mê.
Các đô thị đặc biệt:
Thủ đô Hà Nội là đầu mối GTVT lớn, TT thông tin viễn thông hiện đại, TT giao
tiếp, trung tâm ĐT - NCKH của cả nước, TT của nền VH - nghệ thuật truyền thống.
Có các khu phổ cổ được XD từ thời Pháp thuộc có giá trị lớn cho du lịch. Có hệ
thống khu phố cũ (Hoàn Kiếm) và khu phố mới (Ba Đình). Có khu cảnh quan du lịch
- nghỉ dưỡng - giải trí - thể thao dưới nước Hồ Tây, có các công viên VH, có
các làng nghề truyền thống và làng du lịch quốc tế mới. Có sân bay quốc tế Nội
Bài, sân bay phụ Miếu Môn (dự kiến).
-
Các trung tâm lưu trú chủ yếu. Trung tâm hạt
nhân là Hà Nội. Các trung tâm phụ là Hoà Bình (cho địa bàn Sơn La, Lai Châu,
Hoà Bình). Việt Trì (Yên Bái, Lào Cai), Tuyên Quang. Vinh (Nghệ An, Hà Tĩnh).
Vùng ven biển có bãi Cháy (Hạ Long), Hải Phòng, Sầm Sơn, Cửa Lò.
-
Một vài khu vực du lịch tiêu biểu nhất
▪ Vịnh Hạ Long. Là
thắng cảnh nổi tiếng của vùng biển Đông. Cách Hà Nội 151 km. Là vịnh kín trong
vùng biển rộng. Diện tích 15.000km2. Đường bờ biển khúc khuỷu với
bãi tắm đẹp là Bãi Cháy. Có hàng ngàn đảo lớn nhỏ (chủ yếu là đảo đá vôi). Hạ
Long có nhiều đảo muôn hình muôn vẻ, mỗi đảo được gọi theo vật mà về hình dạng
làm cho trí tưởng tượng của khách du lịch càng thêm phong phú như hòn Con Cóc,
hòn Con Voi, hòn Gà Chọi, hòn Mái Mơ... Có những hang động đẹp, có tên gọi gắn
liền với truyền thuyết như hang Đầu Gỗ (hang Dấu Gỗ), động Thiên Cung, hang
Trinh Nữ... Mặt nước Hạ Long luôn phẳng lặng, ít khi có sóng lớn. Nước biển
trong xanh màu ngọc bích. Khí hậu ấm áp, mát mẻ trong lành. Hạ Long có nhiều
đặc sản quý như cá, tôm he, hải sâm, bào ngư... Trên các đảo đá có nhiều chim
thú, nhất là gà ri, chim xanh, sơn dương, khỉ, kỳ đà... nhiều đảo có ngọc trai,
san hô... Hạ Long có sức hấp dẫn kì diệu khách du lịch, bởi nó vừa hùng vĩ, vừa
duyên dáng, vừa thơ mộng. Cảnh sắc ở đây không đơn điệu, luôn luôn mới ở các
góc độ quan sát và thay đổi theo thời gian. Khách có thể tham quan vào bất kỳ
mùa nào cũng thấy được những cái riêng đầy quyến rũ. Tuy nhiên, do thu hút đông
đảo khách du lịch đến, vì vậy vấn đề môi trường cần phải đặt ra, để giữ được vẻ
đẹp ban đầu của nó.
▪ Tam Đảo. Điểm
du lịch nằm ở độ cao 879 m. Tam Đảo là dãy núi nằm ở ranh giới 3 tỉnh Vĩnh Phúc
- Tuyên Quang - Thái Nguyên, có ba ngọn nhô cao là Thiên Nhị - Thạch Bàn - Phù
Nghĩa là ngọn cao nhất là 1.591m, ba ngọn núi này như ba hòn đảo bồng bềnh giữa
biển mây. Phong cảnh núi non ở đây rất hình vĩ, có khả năng quan sát được một
vùng rộng lớn của đồng bằng Bắc Bộ. Khí hậu quanh năm mát mẻ, nhiệt độ TB 180C.
Do có địa hình chắn gió, cho nên lượng mưa TB hàng năm lên tới 2.630mmm, cũng
vì vậy mà cây rừng quanh năm xanh tốt, sông suối nhiều đủ cung cấp nước cho các
vùng lân cận. Tam đảo có vườn quốc gia với diện tích 37.000ha. Tài nguyên rừng
rất phong phú và đa dạng, có tới 620 loài thân gỗ và thân thảo, trong đó 40% là
loại sồi, dẻ (ở đây có cây pơmu là cây gỗ quí, điển hình cho rừng nhiệt đới
trên núi). Là nơi nghỉ mát trong mùa Hạ, nơi nghỉ cuối tuần của thủ đô Hà Nội
và các khu vực xung quanh.
▪ Chùa Hương. Là
một thắng cảnh nổi tiếng nhất của nước ta. Cách Hà Nội 60km về phía Nam, là khu
vực rộng lớn, bao gồm cả núi, rừng, hang động, sông suối thuộc Hương Sơn, Mỹ
Đức, Hà Tây. Đây là một quần thể thắng cảnh và các di tích; đó là các suối Yên,
suối Tích con đường chính dẫn khách vào thăm các di tích; đó là các quả núi có
hình dáng đẹp như núi Mâm Xôi, núi Con gà, núi Voi, Núi lân, núi Qui, núi
Phượng...; đó là các động của Chùa Tiên, động Hương Tích, động Hinh Bồng, động
Ngọc Long (Tuyết Sơn); đó là các chùa như chùa Ngoài (chùa Chò), chùa Trong
(chùa Hương), chùa Hinh Bồng, chùa Long Vân, chùa Bảo Đài...; đó là 5 pho tượng
bằng đá trắng ở chùa Tiên, tượng phật bà Quan Âm bằng đá xanh (nghệ thuật điêu
khắc Phật giáo từ thời Tây Sơn), tượng Cửu Long đúc bằng đồng cách đây ~ 200
năm. Trọng điểm của thắng cảnh chùa Hương là động Hương Tích với chùa Hương.
Tại đây còn ghi lại bút tích của Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm (1767-1982) khắc vào
vách đá 5 chữ “ Nam Thiên Đệ nhất Động”. Hội chùa Hương diễn ra vào rằm
tháng 2 (âm lịch), nhưng thực tế khách đã đi hội từ 15/01 - 15/03 (âm lịch), số khách hàng năm
vài chục vạn người.
▪ Kim Liên - Nam Nam Nam
Bạn cần xin flie thì comment dưới nhé.
Xem thêm tại đây... => iDiaLy.com - Tất cả bài đăng chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu có thắc mắc hay có tài liệu hay liên quan đến Địa Lý thì comment cho cả nhà cùng tham khảo nhé.... Sưu tầm bởi www.NguyenDucHanh.net
